Ծայրահեղական Աջի Առաջացումը- Ջան Բելամի Ֆաստերը Նեոֆաշիզմի մասին (Մաս 1)
Ստորև ձեզ ենք ներկայացնում Ամերիկյան «Մանթլի Ռիվիու» (Monthly Review) պարբերաթերթի գլխավոր խմբագիր՝ Ջան Բելամի Ֆաստերի հետ տեղի ունեցած հարցազրույցից համառոտ մասեր, ծայրահեղական աջի մասին թեմայով, որը կատարվել է Հնդկաստանի Կալկատա քաղաքի Ֆարուղ Չադհուրի միջոցով, Հնդկաստանի սոցիալիստական թերթի՝ «Ֆրանտիր Վիքլի»-ի համար:
Ներկայումս մենք առնչվում ենք աջակողմյա շարժումների հոսանքի հետ, որը իմ կարծիքով ամենալավ անվանումը, որը կարող ենք նրանց համար օգտվել «Նեոֆաշիստ» տերմինն է:
Մարքսիստական տեսաբանները մինչև վերջերս ֆաշիզմի ողնաշարը քաղաքական մի դաշինք էին համարում, որը առաջանում է կապիտալի (այսօր ֆինանսա-մոնոպոլիստական) և միջին ու ցածր խավի կամ դասակարգերի միջև: Պատմության ընթացքում ռադիկալ աջը իր ուժերը հավաքագրել է մի մաս գյուղացիներից, հաստատված կրոնականներից, թոշակառուներից և բանակի մի մասից: Այդուհանդերձ չնայած ֆաշիզմը միշտ կապիտալիստական հասարակություններում եզրայի տեսքերով է ներկայանում, սակայն երբեք միայնակ գլուխ չի բարձրացնում, միայն այն ժամանակ է կարող որպես շարժում ներկայանալ, որ կապիտալիստական դասակարգը իր համերաշխությությունը հայտնի ու խրախուսի նրան և միջին դասակարգի ցածր շերտերին մոբիլիզացնի որպես նրանց հետևորդներ կամ զինվորներ:
Ինչպես որ Պաուլ Սուիզին (Paul Sweezy) է հիշատակել, անհրաժեշտ է հասկանալ, որ ֆաշիզմի հակասական կողմը ոչ թե սոցիալիզմն, այլ լիբերալ դեմոկրատիան է համարվում: Եթե լիբերալ դեմոկրատ պետությունը քաղաքատնտեսական ճգնաժամային որոշակի շրջանում կապիտալիստական պետության դիմաց հանդես գա որպես արգելք, առկա ուժերը իրենց իշխանության պահպանման ու տարածման նպատակով կաշխատեն կապիտալիստական պետությունը փոխել ու դարձնել ծայրահեղական աջ ճակատ: Այս նպատակին հասնելու համար պահանջվում է հետևորդների կամ համակիրների բանակ, որոնք ձեռք են բերվում մանր բուրժուազիայի կամ միջին խավի ռիակցիոն տարրեից: Ֆաշիզմի առաջացումը չնայած ակնառու փոփոխություն է առաջացնում, սակայն դա առաջանում է կապիտալիզմի ժամանակ և դրա ընդհանուր տրամաբանության մի մասն է:
Այսօր կապիտալիզմը կրկին բռնկվել է կառուցվածքային ճգնաժամի մեջ, որը արտացոլվեց ավելի շուտ մեծ ֆինանսական ճգնաժամով 2008-2010 թվականներին, սակայն սրա արմատները վերադառնում են 1970 թվականներին, որը ցույց է տալիս զարգացած կապիտալիզմի տնտեսությունների երկարատև դանդաղկոտությունը կամ անգործունեությունը: Անկումը, որը առաջանում է չափից ավել կապիտալի կուտակման հետևանքով, մեր ժամանակներում ավելի շատ է աչքի ընկնում մեր պատմության ընթացքում ամենաշատ անհավասարությամբ: Աշխարհը ականատես է իմպերիալիզմի նոր փուլի առաջացմանը, որը կարելի է անվանել «ուշացած իմպերիալզմ» և որը միջազգային մասշտաբով ավելի է ուժեղացրել շահագործումը: Միջազգային հակասությունները և ռացիզմը ավելի է շատանում: Մեր մոլորակի կենսամիջավայրային ճգնաժամի զարգացումը անհամեմատելի է անցյալի հետ, որը սպառնում է մեր կյանքը հենց մոտ ապագայում:
Նեոլիբերալիզմը հետապնդում է որպեսզի պետությունը հետևի ու ենթարկվի շուկային, միևնույն ժամանակ օգտագործում է պետության բոլոր հնարավորությունները շուկայական հարաբերությունները հասարակությանը պարտադրելու նպատակով, կազմակերպված ձևով խախտելով հասարակական հարաբերությունների բոլոր հիմքերը և դրանց վերածում է որպես լոկ ապրանքային հարաբերությունների: Այս խնդիրը պատճառ է դարձել, որ պետության օրինականության հեղինակությունը իջնի և զարգ տա աջ ռադիկալ ուժերին կամ նեոֆաշիստներին և ձեռք բերի աղքատ բանվորների համակրությունը, զարգացնի օտարամերժ ռացիզմը, որոնք իրենց թիրախն են դարձնում աշխարհի հյուսիսային մասից եկած բնակիչներին ու ներգաղթողներին: Միևնույն ժամանակ, անընդհատ պատերզմներն ու իմպերիալիստական հեղաշրջումները միլիոնավոր մարդկանց ապաստան դարձնելու պատճառ է դարձրել: Ընդհանուր առմամաբ, մեր ժամանակների պայմանները բաղկացած են տնտեսական, հասարակական ու կենսամթնոլորտային դարակազմիկ ճգնաժամերից ու պատերազմի ու իմպերիալիզմի ուժեղանալուց: Պատահական չէ, որ դեպի աջ թեքվելը համապատասխանում է մի շարք հասարակական բացասական երևույթների տարածման հետ, օրինակ խմբային սպանություններ, թունավոր ռացիզմ և կանանց դեմ կոնֆլիկտների առաջացում:
