Ամերիկացիները անցյալ տասնամյակներում, սառը պատերազմի ժամանակաշրջանում, մեծ պրոպագանդա են տարել` ցույց տալու, թէ իբրև «Սոցիալիզմ նշանակում է աղքատություն», նրանք աշխատել են իրենց ժողովրդի մոտ այդ հասկացողությունը տեղ գցել: Արդյո՞ք այս հորինած բանաձևը Վենեսուելայի կամ ուրիշ երկրների կապակցությամբ, որոնք ազատ շուկայական հարաբերություններով չեն ղեկավարվում, ճիշտ է: Անընդհատ շեշտվում է, որ այն քաղաքական ու տնտեսական ճգնաժամը, որին ընդիմանում է Վենեսուելան, ազատ շուկայական հարաբերությունների բացակայությունը և առավելությունն է ցույց տալիս: «Չիգագո Տրիբուն»-ը հավակնում է, որ «Սոցիալիզմը Վենեզուելայում աղետ է առաջացնում» կամ մի ուրիշ տեղ նշում է, որ «Տոտալիտար սոցիալիզմը Վենեսուելայի փլուզման պատճառ դարձավ»: Նման մի մոտեցում խրախուսվում է Վենեզուելայի մասնավոր մեծ ընկերությունների կողմից:
Սակայն իրականությունը մի այլ բան է: Միլիոնավոր վենեսուելացիներ ականատեսն են, թէ ինչպես է բարելավվում իրենց կյանքի պայմանները: Մեծ մասամբ Վենեսուելայի տնտեսական դժվարությունները կապ չունեն սոցիալիզմի թերությունների հետ, այլ հիմնականում կապված են արհեստականորեն նավթի գնի իջեցման և ցածր մակարդակի վրա պահելու և թշնամի ուժերի դիվերսիաների հետ: Սաուդիան Արաբիայի թագավորը 2014 թվականից շուկան հագեցրեց անհրաժեշտ քանակի նավթով, սա զուտ տնտեսական կամ առևտրական որոշում չէր, այլ մի հաշվարկված քայլ, որը համընկնում էր ԱՄՆ-ի և Իսրայելի արտաքին շահերի հետ: Դա պատճառ դարձավ, որ Վենեսուելայի պետական բյուջեն շատ նվազի և ունենա իր տնտեսական բացասական հետևանքները: Միևնույն ժամանակ Վենեսուելայի սննդամթերք ներմուծող և արտադրող մեծ ընկերությունները կազամակերպեցին քայքայող քարոզարշավներ: Սա ճգնաժամի և ինֆլացիայի պատճառ դարձավ:
Կոռուպցիան Վենեզուելայի ու երրորդ աշխարհի երկրների մեծամասնության գլխավոր դժվարություններից է: Պետական ոչ ճիշտ նախատեսված բյուջեի պատճառով կոռուպցիան ավելի է մեծացել Վենեսուելայում:
1999 թվականին Հոգու Չավերզը ընտրվեց, որպես Վենեսուելայի նախագահ: Նախքան ընտրվելը վենեսուելացիները ասում էին, որ այն մասնավորեցումը, որ «Արժույթի Միջազգային Հիմնադրամ»-ի կողմից իրենց պարտադրվել է, 1990-ականներին Վենեսեուելայում ապրելը անհնարին էր դարձրել: Աղբը չէին կարողանում հավաքել, հոսանքը շաբաթներով անջատվում էր: Չավերզը ընտրական մի ծրագրով հանդես եկավ, որ մի ուղի էր կապիտալիզմի ու սոցիալիզմի միջև: Նա նավթային ընկերությունները պետականացրեց, որպեսզի դրա շահը հասնի պետությանը և ոչ թէ «Վալ Սթրիթ» ընկերություններին: Չավերզը նավթի արտահանումով ու գումարներով, ապահովեց հասարակական մեծ ծրագրեր: 2002 թվականին նրա դեմ հեղաշրջում կազմակերպեցին, սակայն ձախողեցին: Դրանից հետո Չավերզը հայտարարեց, որ իր նպատակը Վենեսուելային հասցնելն է «21-րդ դարի սոցիալիզմ»-ին: 1998 թվականի Վենեզուելան ուներ միայն 12 ընդհանուր համալսարաններ, սակայն հիմա ունի 32 համալսարան: Կուբայի բժիշկները իրենց ծառայությունն են ցուցաբերում այդ երկրում և առողջաբժշկական ծառայությունը անվճար է: Պետությունը անվճար գազ է մատակարարում քիչ եկամուտ ունեցող թաղամասերին: Մեծ պայքար է տանում մեծահասակների անկրթության դեմ:
Նավթի գումարներով Չավերզը և նրա դաշնակից միացյալ սոցիալիստ կուսակցությունը կարողացան մեծ քանակությամբ վենեսուալացիներին հանել աղքատության շեմից և անգործությունից: Չավերզի մահից հետո Նիկոլաս Մադուրոն նույն Չավերզի «Բոլիվարի Ծրագիր»-ը շարունակեց: Նրանք քիչ եկամուտ ունեցողների համար բնակարաններ սարքեցին: Պետությունը հայտարարեց, որ մինչև 2015 թվականը մոտ մեկ միլիոն ժամանակակից հարկաբաժիներ է սարքվել:
Վենեսուելայի ներկայիս դժվարությունները սկսել են 2014 թվականից: Նավթի գինը դեռ ցածր մակարդակի վրա է գտնվում: ԱՄՆ-ը ամեն կերպ աշխատում է, որ նավթի գինը ցածր պահի: Ռուսաստանը, Վենեսուելան, Էկուադորը, Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը և մի շարք ուրիշ երկրներ, որոնք հենված էին նավթի եկամուտի վրա, տուժեցին ու շատ դժվարությունների հանդիպեցին:
Ռոնալդ Ռեգանի տղան՝ Մայքել Ռեգանը հավակնում և ասում էր, որ Օբաման նավթի գինը անընդհատ ցածր էր պահում` ոչ միայն Վենեսուելայի վրա ճնշում գործադրելու, այլ նաև Ռուսաստանի և Իրանի դեմ պայքարելու համար: Նա նշում է, որ իր հայրն էլ 80-ական թվականներին Սովետական Միությանը հարվածելու համար օգտվում էր նույն տակտիկայից: Քանի որ Կրեմլի հարստության աղբյուրը հիմնականում նավթն էր, Ռեգանը Սաուդիան Արաբիայից ուզում էր, որ ցածր գնով նավթը հագեցնի շուկան, դրա հետևանքով ռուբլին արժեքազրկվում էր ու պատճառ դարձավ, որ թուլանա և վերջում փլուզվի Սովետական Միությունը:
Կապիտալիստական զանգվածային լրատվամիջոցները Վենեսուելայում սննդամթերքների ապահովման գործում մեղադրում են «Սոցիալիզմ»-ին, մինչ դեռ սննդամթերքների բաշխման գործը գտնվում է մասնավոր սեկտորի ընկերությունների ձեռքում: Այդ ընկերությունները պահանջում են, որ սննդամթերքների բաշխման համար պետությունը նավթի վաճառքից իրենց վալյուտա սուբսիդի հետ տրամադրի, մինչ դեռ շատ հազվադեպ են մի բան արտադրում և պատրաստ չեն իրենց գումարներով կապիտալ ներդնել այդ գործի համար: ԱՄՆ-ի սանկցիաները դժվարեցնում են Վենեսուելայի պետության համար դոլարով սուբսիդ տրամադրել սննդամթերքներ ներմուծողներին: Սննդամթերքների ընկերությունները ընդհանուր դիվերսիաներ են կազմակերպում: Վենեզուելայի տնտեսությունը հենված է նավթի վրա: Ներկայումս, որ նավթի գինը իջնում է ինչպե՞ս կարելի է ուրիշ աղբյուրներ գտնել: Այս հանգամանքից օգտվում են հակառակորդները` ընտրություններում քվե հավաքելու գործում:
Երբ 2017 թվականի դեկտեմբեր ամսին, Միացյալ Սոցիալիստական Կուսակցությունը և նրա դաշնակից ազգային ճակատը կորցրեցին իրենց հսկողությունը խորհրհրդարանի վրա, շատերին թվում էր թէ Բոլիվիայի պետությունը փլուզվելու է: Ամիսներ անցել է ու նման երևույթ տեղի չի ունեցել: Մադորայի իշխանությունը ունի ուժեղ հասարակական ակտիվիստների կենտրոն, որոնք հավատարիմ են Բոլիվիայի ծրագրին: Ամբողջ Վենեսուելայում համայնքներ են ստեղծվել: Ձախ ակտիվիստները միասին են ապրում և աշխատում են կոպերատիվներում: Նրանց մեծ մասը զինված են որպես «Բոլիվիայի Միլիշիաներ» ու պատրաստ են պաշտպանելու Բոլիվիայի հեղափոխությունը: Ներկայումս պետությանը քննադատող շատ մասսաներ նույնիսկ ընդունում են, որ երկրի վիճակը համեմատաբար ավելի է լավացել:
Ռադիոհաղորդավար Գելն Մարտինզը, որ ընդիմադիրների օգտին է քվեարկել այն կարծիքին է, որ այլևս ազատ շուկայի կապիտալիզմը չի կարող վերադառնալ Վենեզուելա: Մեծ մասամբ մարդիկ, որ միասնական սոցիալիստական կուսակցությանը դեմ են քվեարկել, պատճառը այն է եղել, որ նրանք ներկա ճգնաժամի սխալ կառավարումից են հուսահատվել, սակայն երբեք չեն ցանկանում որևէ նեոլիբերալիստական տնտեսական մոդել հաստատվի իրենց երկրում և չեն ուզում վերադառնալ 1999 թվականներին: Նա իր համոզմունքն հայտնեց, որ Չավերզի պետության տնտեսական բարեփոխումները երբեք չեն փոխվելու: Ներկայումս Միացյալ Սոցիալիստական Կուսակցությունը մեծ փոփոխության մեջ է գտնվում և հույսով պայքարելու է դիվերսիաների դեմ ու հեղափոխական սոցիալիստական իր ուղղվածությունը ամրապնդելու է: Նրանք խիստ տրամադրված են պայքարելու կոռուպցիայի և այլ բացասական երևույթների դեմ: Նրանք ամեն կերպ աշխատում են, որ երկիրը չքաշվի ներքին պատերազմի մեջ ու պահպանեն երկրի ամբողջականությունը:
Պատրաստեց՝ Վարդան Ղազարյանը