ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՃՇՄԱՐՏՈՒԹՅՈՒՆ ՄԻ ՇԱՐՔ ՓԱՍՏԵՐԻ ՄԱՍԻՆ Հարցազրույցների շարան հայոց պատմության կարևորագույն հարցերի շուրջ ,Հայաստանի Հանրապետության պատմական գիտությունների դոկտոր պրոֆեսոր ՎԼԱԴԻՄԻՐ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆԻ հետ:

Marx und Engels - Stationen ihres Lebens. Folge 2: "Vom Kopf auf die Füße" (2/11)

Հարգելի ունկնդիրներ, Հայ Ձախ Ֆորումը սույն տեսաֆիլմը վերցրել է Berliner Institut für kritische Theorie -ից, որը հարմար է նկատել հայ հասարակության համար:

Dear listeners, The Armenian Left Forum has taken this video from Berliner Institut für kritische Theorie ,which is convenient for the Armenian society to notice.

https://www.youtube.com/channel/UCAulop3vJEQFKIQ34kpslCA

Marx und Engels - Stationen ihres Lebens. Folge 1: "Zwei vom Rhein" (1/11)

Հարգելի ունկնդիրներ, Հայ Ձախ Ֆորումը սույն տեսաֆիլմը վերցրել է Berliner Institut für kritische Theorie -ից, որը հարմար է նկատել հայ հասարակության համար:

Dear listeners, The Armenian Left Forum has taken this video from Berliner Institut für kritische Theorie ,which is convenient for the Armenian society to notice

https://www.youtube.com/channel/UCAulop3vJEQFKIQ34kpslCA

Նախ շնորհակալություն եմ հայտնում բոլոր նրանցից, ովքեր դժվար եղանակային պայմաններում մասնակցել են ընտրություններից, անկախ նրանից թե ում են ձայն տվել: Շնորհակալություն եմ հայտնում բոլոր այն կուսակցություններից ու անհատներից, որոնք մասնակցել են այս ընտրությանը և նրանց ովքեր կազմակերպել են այս ժողովրդավարական ընտրությունները: Նման եռուզեր անհրաժեշտ կլինի ապագա տարիների ընթացքում շարունակել ու պահպանել այն փոփոխությունները, որ սկսել ենք: Շնորհակալություն բոլոր այն կանանց, որոնք կազմակերպվեցին, որպեսի պաշտպանեն այն իրավունքները, որոնց ձեռք բերման համար շատ ջանքեր են ներդրել: Շնորհակալություն այն տարբեր խմբերից, որոնց նկատմամբ երկար տարիներ խտրականություն էր ցուցաբերվում և այս ընտրություններում, որոշակի առաջընթաց ունեցան: Հույս ունեմ հենվելով բոլոր թեկնածուների ու կուսակցությունների գաղափարների ու առաջարկների վրա կկարողանանք ստեղծել բոլորիս իշխանությունը, որտեղ կհասկանանք թե ինչպես մեր միջև կամուրջներ ստեղծել և կկարողանանք ավելի լավ ապրելու պայմաններ ստեղծել, որովհետև այն ինչ մեզ համախմբում է մեր սերն է Չիլիի և ժողովրդի նկատմամբ: Ես 35 տարեկան եմ ու գիտեմ, որ պատմությունը մեզանով չի սկսում, զգում եմ, որ ժառանգորդն եմ պատմական մի անցման պրոցեսի, որտեղ պետք է մեծ ջանքեր ներդնենք հասարակական արդարության, դեմոկրատիայի տարածման, մարդու իրավունքների պաշտպանության և ազատությունների պահպանման ուղղությամբ:
Սիրելի հայրենակիցներ ես Չիլիի բոլոր տղամարդկանց ու կանանց նախագան եմ, նախագահն եմ բոլոր նրանց ովքեր այս ծրագրին են ձայն տվել, նախագահն եմ բոլոր նրանց, որ ուրիշ այլընտրանք են ընտրել ու կամ բոլորովին չեն քվեարկել: Հեշտ ժամանակներ չունենք առջևում, մենք պետք է կարողանանք հաղթահարել կովիդի հետևանքով քաղաքական, տնտեսական ու հասարակական հետևանքների դեմ: Վստահ դժվար կլինի, սակայն մենք փոքր և ամուր քայլերով, դասեր քաղելով մեր պատմությունից առաջ ենք գնալու: Չիլին որպես մի երկիր կարճ պատմություն ունի, պարզապես երկու դար, սակայն հարուստ է փորձառություններով ձեռքբերուների, սխալների, հաղթանակների և հուսահատությունների առումով: Մենք անցյալից դասեր ենք քաղել ու անցյալի համեմատ ավելի վստահ քայլեր ենք վերցնելու:
Տնտեսական աճը եթե անհավասարության հիման վրա լինի խնդիր ունի և ճիշտ չէ, միայն հասարակական համախմբվածությամբ, համերաշխության ու ժողովրդի հետ կիսելով ամեն ինչ կարող ենք կարող ենք գնալ դեպի իրական զարգացում, որտեղ յուրաքանչյուր Չիլիական ընտանիք կունենա փոքր կամ միջին աշխատանք ու գործ: Գիտենք, որ ժողովրդավարական կառույցների անկայունությունը ուղղակի առաջացնում է անիշխանության, ու հիմնական ծանրությունը և տանջանքը ընկնում է հասարակության ամենաթույլ խավերի ուսին: Մենք ամեն օր պետք է պաշտպանենեք դեմոկրատիան: Առաջխաղացումը պետք է անըդհատ լինի և քայլ առ քայլ: Գիտենք, որ պետք է միշտ հավատարիմ մնալ մարդու իրավունքների հարգմանը և մի նախագահ երբեք չպիտի իր ժողովրդի դեմ պայքար հայտարարի: Շատ մարտահրավերների առջև ենք կանգնած, առողջապահության հնարավորություններից պետք է ժողովուրդը կարողանա հավասար ձևով օգտվել, որակի և ժամանակի խտրականություն չպետք է լինի հարուստի և աղքատի միջև: Թոշակառուները պետք է բավարար թոշակով պատվավոր կյանք ունենան, նրանք այլևս էլ չպետք սպասեն հարստության արդար բաժանմանը: Պետք է վերջ տրվի անբնակարանությանը և բոլորը պետք է ձեռնհասություն ունենա կյանքի անհրաժեշտ ծառայություններին: Լայնածավալ կրթությունը պետք է հզորանա, բանվորների աշխատավարձերը պետք է բարձրանա և կանանց համար ազգային պահպանության համակարգ պետք է ստեղխվի՝ վերջ պետք է տրվի հայրապետական ժառանգությանը մեր հասարակությունում:
Սիրելի հայրենակիցներ կլիմայի հարցը սարքով մի հարց չէ, այլ պատահում է հենց այստեղ մեզ մոտ, որոնք ուղղակի ազդեցություն են թողնումմեր և մեր ապագա սերունդների վրա: Իհարկե բոլոր գործերը միանգամից չենք կարող իրականացնել և կլինեն առաջնություններ: Մենք քայլ առ քայլ ենք կարող ժողովրդի կյանքը լավացնել:
Մենք պետության համար ունենալով մի ծրագրով ենք այստեղ հասել, այդ ծրագիրը քանի բառով այսպես կձևակերպեի՝ առաջխաղացում, պատասխանատվությամբ, որը պահանջում է Չիլին: Սա նշանակում է տնտեսական զարգացում, ապահովել մի խաղաղ ու ապահով կյանք, ազատությունների և իրավունքների խորացում: Առաջին անգամ մեր պատմության ընթացքում մշակում ենք մի հավասար և ժողովրդավարական սահմանադրություն ամբողջ ժողովրդի մասնակցությամբ:
Հաղթանակի այս գիշերվան ես կրկնում եմ այն պարտականությունը, որ ընտրապայքարի ընթացքում հայտարարել ենք՝ մենք խորացնելու և տարածելու ենք հասարակական իրավունքները, այս աշխատանքը կատարելու ենք հասարակական պատասխանատվությամբ, մենք այս աշխատանքը կատարելու ենք պահպանելով մեր գլխավոր տնտեսությունը: Մենք կաշխատանք լավ ձևով սա իրականացնենք, որպեսի հնարավոր լինի բարելավել թոշակառուների կյանքը և առողջապահության ապահովումը, ետ չենք նստելու այս պահանջներից:
Մենք ունենք հավասարակշռված համագումար, որը նախաձեռնող է և պարտական երկխոսությունների համար: Ես դա համարում եմ լավ գործոն հաշտության և միասնականության համար մեր երկրի բարորության մեծ գործերի, երկարատև համաձայնություններ ձեռք բերելու և մեր հայրենակիցների կյանքի որակը բարելավելու համար: Ես հավատում եմ բռնություն չկիրառման քաղաքականությանը և քաղաքական բոլոր ուժերի պատասխանատվությանը տարբերությունները պահպանելու համար գաղափարների սահմաններում: Խնդրում եմ հասկանալ, որ դուք ինձ մեջ կտեսնեք այնպիսի նախագահ, որը պատրաստ է լսելու տարբեր տեսակետներ և հնարավորինս նրանց մոտեցնելու պատրաստակամությամբ, շինիչ քննադատությունները, որոնք ուղղված կլինեն մեր բարօրության համար կընդունեմ: Այսօր ուրախության օր է, սակայն դրանից ավելի կարևորը մեծ պատասխանատվությունն է և մեծ աշխատանքները, որը մեր առջևում է: Պետք է աշխատենք միասնական լինենք, պետք է աշխատենք բոլոր այն փոփոխությունների իրագործման համար, որ մեր երկիրը դրա կարիքը ունի միմյանց կողքի լինենք: Սա մի աշխատանք է, որը ժողովրդի հետ միասին ղեկավարելու ենք:
Լիահույս, գիտակցելով առջևում բոլոր մարտահրավերներից,
Ձեզ ջերմ գրկելով հաջողություն եմ մաղթում, ընթանում ենք ամենալավ զգացմունքներով,
Մենք շարունակելու ենք, շատ շնորհակալություն:
Պատրաստեց՝ Հայ Ձախ Ֆորումը,
Աղբյուր՝ «Հակառակ Ուղղի» լրատվամիջոց
Պատրաստեց՝ Հայ Ձախ Ֆորումը

Կայուն Ղազախստանը վերջին շաբաթվա ընթացքում ցնցվել է խոշոր բողոքի ցույցերով և բռնություններով: Արտաքին ուժերը հատկապես Թուրքիան, իսլամական ֆանատիկ ուժերը և Եվրոպան ու Ամերիկան շատ էին ցանկանում Ղազախստանում օգտվելով տարբեր առիթներից ուժեղացնել հակապետական ու հակառուսական հանրային կարծիքը: Թվում է թե նրանք դրա համար երկար ուսումնսասիրություններ ու նախապատրաստական աշխատանքներ են կատարել, գազի գնի բարձրացումը պատրվակ դառավ, որպեսզի նրանք սկսեն իրականացնել իրենց պանթուրքիստական ու պանթուրանական, հակառուսական նպատակները: Այս բոլորը չեր կարող Ղազախստանի ու Ռուսաստանի հետախուզական կազմակերպության աչքից հեռու լիներ ու նրանք լավ գիտակցելով մատնանշեցին օտարերկրյա ուժերի ջանքերը այս ուղղությամբ և այդ պատճառով ՀԱՊԿ-ը իրեն պարտական զգաց Ղազախստանին պաշտպանել արտաքին ուժերի դավադրությունից:
նախագահ Տոկաևը իջեցրեց գազի գինը և սկսեց բանակցել խռովարարների ու բողոքողների հետ, սակայն ցուցարարները սկսեցին ավելի կոշտ վարքեր ցուցադրել, վիզ կտրել, ավտոմեքենաներ և պետական շենքներ հրկիզել և այլ վայրագություններ, որոնք բնորոշ չեն մաքուր հեղափոխականներին:
Ղազախստանի կոմունիստական կուսակցության սոցիալիստական շարժումը հայտարարություն էր տարածել և նշել մի շարք արդար պահանջներ, որոնցից կարելի է նշել՝ անցյալ տարի դեկտեմբերին Tengizchevroil-ի նավթի կենտրոնից 40 հազար աշխատողի ազատման դատապարտումը աշխատանքից, աշխատավարձերի բարձրացում, կենսաթոշակային տարիքի նվազեցում, սեփական արհմիությունների ու գործադուլների իրավունքի սահմանափակում և այլն:
Նազարբաևի նեոլիբերալ ու տոտալիտար իշխանությունը մեծ վնասներ է հասցրել Ղազախստանի զարգացման ընթացքին, նրա արևմտամետ ուղությունը արգելեց կոմոնիստական կուսակցության և ճնշման ենթարկեց ձախակողմյան գաղափարախոսությանը:Նազարբաևի մի այլ սխալ քայլերից մեկն այն էր, որ մայրաքաղաք Աստանան վերանվանվել է 2019 թվականին և անվանակոչվել է Նուրսուլթան Նազարբաևի անունով, ով մինչև անվան փոփոխության նախորդ օրը Ղազախստանի նախագահն էր 1991 թվականին Խորհրդային Միության փլուզումից հետո: Մեծ բողոքի արդարացի ցույցեր են եղել նրա դեմ, և 81-ամյա Նազարբաևը շարունակել է ղեկավարել Ղազախստանի Անվտանգության խորհուրդը և անվտանգության ուժերը։ Ցուցարարների պահանջներից մեկն այն էր, որ «ծերունին»՝ Նազարբաևը պետք է հեռանա, ևս մեկ պահանջ, որը Տոկաևը բավարարեց, երբ Նազարբաևին ազատեցին Անվտանգության խորհրդում իր պաշտոնից։
Ղազախստանի և Ռուսաստանի միջև ցամաքային սահմանը աշխարհում երկրորդն է ամենաերկարությամբ, և, իհարկե, Մոսկվան չի ցանկանում տեսնել ապակայունացված Ղազախստան որպես հարևան՝ գրեթե 700 կմ երկարությամբ սահմանից հարավ: Ուստի զարմանալի չէ, որ Ռուսաստանն ու ՀԱՊԿ-ն անմիջապես օգնության հասան Տոկաևին և խաղաղապահ ուժեր ուղարկեցին Ղազախստան, երբ խնդրանքը եկավ։ Հայաստանը որպես ՀԱՊԿ-ի հերթական նախագահող երկիր կարողացավ ճիշտ ժամանակին կողմնորոշվել ու ՀԱՊԿ-ի մյուս երկրների ղեկավարների հետ խորհրդակցելով իր բաժին ընկած զորամասը ուղարկեց Ղազախստան: Հայաստանի և վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի խելացի դիրքորոշումը անհրաժեշտ էր ու հեռանկարային, հատկապես, որ կասկածներ կային պանթուրքիստական ծրագրված նկրտումների փաստերի առկայության մասին: ՀԱՊԿ-ի աշխուժացումը նպաստավոր կլինի նաև Հայաստանի համար ապագա սպսվելիք որևէ անցուդարձերի ժամանակ:
Լրատվամիջոցներում Ղազախստանը լայնորեն բնութագրվում է որպես Ռուսաստանի մերձավոր դաշնակից, սակայն Նազարբաևն ու Ղազախստանը նույնպես եղել են Միացյալ Նահանգների կարևոր դաշնակիցը: Ամերիկյան ընկերությունները նույնպես մեծ շահեր ունեն Ղազախստանում, օրինակ՝ նախկինում նշված Tengizchevroil-ը, այսպես կոչված, համատեղ ձեռնարկություն է, որի 50 տոկոսը պատկանում է Chevron-ին, իսկ 25 տոկոսը՝ Exxon Mobil-ին։ Բացի այդ, ծայրահեղ ռազմավարական դիրք ունեցող Ղազախստանը առանցքային երկիր է Չինաստանի հսկայական BRI նախագծի՝ «նոր Մետաքսի ճանապարհի» համար, և Պեկինը նույնպես մտահոգված է կայուն Ղազախստանով: ԱՄՆ պետքարտուղար Թոնի Բլինկենը հեռախոսազրույց է ունեցել իր ղազախ գործընկերոջ հետ և վստահեցրել, որ ԱՄՆ-ը շարունակական աջակցություն է ցուցաբերում Ղազախստանի ինստիտուտներին: Միևնույն ժամանակ, երկրում կան բազմաթիվ հասարակական կազմակերպություններ, և տխրահռչակ USAID-ը, որը հաշվետու է ԱՄՆ Պետդեպարտամենտին, և որը ունի Կենտրոնական Ասիայի իր գրասենյակը Ալմաթիում:
Մեկ այլ ասպեկտը էթնիկական է։ Նազարբաևն ու Տոկաևը դիմել են ազգայնական հոսանքներին՝ Ղազախստանն ավելի «ղազախական» և ավելի քիչ ռուս դարձնելու համար։ Ի թիվս այլ բաների, Նազարբաևը 2017 թվականին կարգադրել է ղազախական գրավոր լեզվի կիրիլիցա այբուբենը փոխարինել լատինատառին։ Տեղեկություններ կան նաև, որ կատաղի ցույցերի շարժիչ ուժը ազգայնականներն են եղել, և պահանջ է ներկայացվել, որ Ռուսաստանի հետ բոլոր պայմանավորվածությունները խզվեն։ Ղազախստանի նոսր բնակեցված 19 միլիոն բնակչից գրեթե չորս միլիոնը ռուսներ են, իսկ ռուսերենը պաշտոնական լեզուն է, որով խոսում է բնակչության 50 տոկոսը: Ընդհանուր առմամբ, Ղազախստանում աշխատողների և աղքատների համար բողոքի պատճառների պակաս չկա: Երկրի հսկայական հարստությունը պատկանում է երկրի օլիգարխներին ու օտարերկրյա ընկերություններին, մինչդեռ աշխատողների աշխատավարձը ցածր է, իսկ ժողովրդավարական թերությունները՝ մեծ։ Արգելված են և՛ Ղազախստանի սոցիալիստական շարժումը, և՛ Ղազախստանի կոմունիստական կուսակցությունը։ Միևնույն ժամանակ, դա հարցեր է առաջացնում, երբ բողոքի ցույցերն այդքան լավ համակարգված են տարածվում և այդքան արագ դառնում այդքան կատաղի։ Առաջիկա մի քանի օրերի և շաբաթների ընթացքում կպարզի ավելի շատ ինֆորմացիա ստանալ, թե արդյոք բռնության հետևում այլ ստվերային դերակատարներ կան՝ ներքին, թե արտասահմանյան, և ովքեր են նրանք այդ դեպքում:
Հայ Ձախ Ֆորումը գտնում է, խռովությունների ամենակարեւոր և վերջնական պատճառը լիովին դեռ պարզ չէ։ Սակայն այն ինչ պարզ է այն է, որ Ղազախստանը հսկայական եկամտի աղբյուր ունի՝ էներգիայից, որը 2021 թ.-ին կազմում էր ավելի քան 30 միլիարդ դոլար: Այդ հարստությունից հիմնականում օգտվում է երկրի էլիտաների խավը, որը նրանց հսկայական հարստության պատճառ է դարձել: իսկ միևնույն ժամանակ բնակչության մեծ զանգվածը աղքատության մեջ է գտնվում։ Անցած տարի ժողովրդի հսկա զանգվածի ընտանեկան տարեկան միջին եկամուտը կազմել է ընդամենը 3200 դոլար։
Միացյալ Նահանգների՝ Ղազախստանում անկարգություններին աջակցելու գայթակղությունը բխում է երկու աղբյուրներից՝ Առաջին հերթին Ռուսաստանի համար խնդիրներ ստեղծելու ցանկությունն է: Երկրորդ շարժառիթը Չինաստանի համար նաև խնդիրներ առաջացնելու ցանկությունն է։ Չինաստանի գոտու եւ ճանապարհի ցանցի կարեւոր մասերից մեկը նախատեսված է Ղազախստանի միջով անցնելու համար: Չինաստանը մեծ ներդրումներ է կատարել Ղազախստանի ենթակառուցվածքներում եւ Ղազախստանի հետ սահմանին գտնվող Խորգոսում ստեղծել ազատ առեւտրի գոտի եւ տրանսպորտային հանգույց:
Ղազախստանը սահմանակից է Չինաստանի Ժինչիանգ ինքնավար ռեգիոնին։ Ժինչիանգ ինքնավար ռեգիոնի բնակչության մեծ մասը էթնիկական ղազախներ են։ Եթե Ղազախական կառավարությունը փլուզվի կամ լուրջ թուլանա, ապա վստահ Վաշինգտոնը կօգտագործեր Ղազախստանը Ժինչիանգ ինքնավար ռեգիոնը չինական իշխանությունը քայքայելու համար, նույնիսկ հնարավոր էր դաշինք կնքեր իսլամական ծայրահեղական ուժերի հետ, ինչպես դա արել է Սիրիայում և այլ երկրներում:
Պետք է ամեն մի խելացի մարդ հասկանա և պատկերացնի Ղազախստանի աշխարհագրական դիրքը, որը ցույց է տալիս, որ Ռուսաստանը և Չինաստանը այնտեղ են, իսկ Ղազախստանը՝ այդ երկուսի մեջտեղում: Այսպիսով Ամերիկան այդ քարտեզի ոչ մի տեղում չի կարող հայտնվել:
Հայ Ձախ Ֆորումը դատապարտում է արտաքին ուժերի հատկապես Թուրքիայի միջամտությունը Ղազախստանում և բարձր է գնահատում Հայաստանի դիրքորոշումը որպես ՀԱՊԿ-ի հերթական ղեկավար երկրի, ռազմական ուժեր ուղարկելու Ղազախստան, որը կատարելով իրենց առաքելությունը, հաջողությամբ արդեն վերադարձել են Հայաստան: Մենք գիտակցում ենք, որ Հայաստանի շահերը ապահոված կարող է լինել միայն Ռուսաստանի հետ ամուր դաշնակցի դիրքորոշում ունենալով և մեր երկիրը միայն կարող է լինել ՀԱՊԿ-ի բլոկի երկրների շարքում:
Հայ Ձախ Ֆորում, Երևան, 14 Հունվար, 2022 թ