Մարքսի մահից հետո և նկատի ունենալով, որ կապիտալիզմը նաև փոփոխությունների է ենթարկվել,  արդյո՞ք դեռ Մարքսի տեսակետները վավերական են: Վերոհիշյալ հարցը հաճախ է հնչում: Պետք է ասել, որ եթե վավերական ու արժեքավոր չլինեին աշխարհի շատ հայտնի գիտնականներ ու հետազոտողներ Մարքսի ետևից չէին գնա ու չէին կարդա: Ուրիշ օբեյկտիվ մի իրականությունն էլ այն է, որ մենք մոտ 300 տարի է, որ ճանաչում ենք կապիտալիզմը, որպես աշխարհում սփռված ու տիրող համակարգ: 300 տարի է, որ իրեն ու իր տրամաբանությունը պարտադրում է աշխարհին ու բոլոր երկրներին: Մարքսը և մենք այն կարծիքին ենք, որ հնարավոր է կապիտալիզմը գիտականորեն հնարավոր է ճանաչել և ճանաչելի է: Կապիտալիզմի տրամաբանությունը այս 300 տարիների ընթացքում չի փոխվել, սակայն տարբեր տեսակի կապիտալիզմ եկել ու գնացել են, օրինակ ունեցել ենք առևտրական, լիբերալական, իմպերիալիստական և նեոլիբերալիստական կապիտալիզմ: Մարքսիզմը կամ ձախերն էլ սա նկատի ունենալով կարողացել են կապիտալիզմի էությունը հայտնաբերել, որը այս 300 տարիների ընթցքում չի փոխվել: Մարքսը կարողացել է այս էությունը հայտնաբերել և քանի դեռ կապիտալիզմը գոյություն ունի, Մարքսի տեսակետներն էլ արժեքավոր են ու վավերական: Եթե կապիտալիզմը վերացված լիներ կամ ուրիշ մի հասարակարգ եկած լիներ նրա տեղը, մեծ հավանականությամբ Մարքսը կհամարվեր մի փիլիսոփա և հայտնի տնտեսագետ և էլ հետաքրքիր չեր լինի ազատագրական ու տնտեսական պայքարների համար: Բայց քանի դեռ գոյություն ունի կապիտալիզմը և նրա ամենաուժեղ քննադատողը Մարքսն է եղել, ուրեմն արժեքավոր ու պիտանի են նրա տեսակետները: Կապիտալիզմի աշխարհում շատ բաներ չեն փոխվել, օրինակ կապիտալիստի ու բանվորի հարաբերությունները, շահագործելու հարաբերությունները, աշխատանքի կազմակերպումը կապիտալի միջոցով, հասարակական կյանքի բոլոր ասպարեզները ապրանքի վերածելը, անհավասարակշռված աճ, իմերիալիզմ և այլն: Կապիտալիզմը անընդհատ ձևափոխվում է ու տարբեր գույներ է ստանում, սակայն այս ձևական կողմերը չեն կարող մի հմուտ մասնագետին փոխել, որովհետև այդ ձևականության ետևում դեռ նրա էությունը երևում է և կարելի է ուսումնասիրել: Շատերը այդ տեսակ կապիտալիզմին անվանում են նաև հետ ինդուստրիալ ու գիտական հասարակություն և այլն: Բոլոր այդ անվանումներով կապիտալիզմը դեռ աշխատում է նախկին իր միջոցներով և էությունը չի փոխվել: Այսպիսով կապիտալիզմը կա և նրա դեմ քաղաքական քննադատությունն էլ գոյություն կունենա, այդ իմաստով Մարքսը դեռ վավերական է ու արժեքավոր: Այսպիսով փաստ է, որ կապիտալիզմը ոչ արդար համակարգ է ու պետք է փոխվի ավելի արդար մի համակարգով: Ձախակողմյան ուժերը ձգտում են այդ արդար հասարակությանը հասնելուն, սակայն դժվարություններ ու խնդիրներ դեռ շատ կան, այդ դժվարություններից մեկը տեսական հարցերն են: Ձախերը աշխատում են և ունակ են տեսական հարցերը բոլոր ասպարեզներում ճշտելու և ներկայացնելու: Ձախերը ունակ են իրենց հակառակորդի տեսակետները ուսումնասիրելու, նրանց բացասական ու դրական կողմերը ներկայացնելու և եթե հնարավոր լինի նրանց փոխելուց հետո իրենց մեջ ընդգրկելու: Որովհետև Մարքսի կամ ձախակողմյան գաղափարախոսությունը կամ մոտեցումները դիալեկտիկական ու հաջող են տարբեր տեսակետների հետ հանդիպելիս և ուսումնասիրելիս: Ճիշտ է, որ Սովետական Միության փլուզումը և երբեմն որոշակի անարխիստական մոտեցումները ձախ հոսանքներում խանգարել են այդ առողջ մոտեցումներին: Կենտրոնացած, հղկված ու ամբողջացած տեսակետների բացակայությունը նաև ձախ հոսանքների մյուս բացասական կողմն է այս բնագավառում: Նախկին սոցիալիզմի պատկերը չպետք է շվաք գցի ապագա սոցիալիզմի վրա: Նեոլիբերալիստական գաղափարախոսությունը ազդել է աշխատավորների արհմիությունների և ձախակողմյա կուսակցությունների վրա և թուլացրել է նրանց: Չնայած այս բոլոր իրականություններին՝ մեծ ծավալով պայքար է ընթանում ապագա սոցիալիզմի համար: Ձախ հոսանքները շատ դասեր են քաղել իր անցյալից, այդ իսկ պատճառով ջանում են ներկայացնել ամենալավ և օբեյկտիվ տեսական հարցերը, որոնք պատասխան կտան այսօրվա տարբեր հարցերին և կուղեկցեն մարդկությանը դեպի ավելի լավ աշխարհ ունենալու:

Ռուբիկ Սարդարյան