Թուրքական «Հուրիեթ» օրաթերթի ստորև ներկայացվող հարցազրույցին մենք տեղ տվեցինք, քանի որ  այն լիարժեքորեն ներկայացնում է այսօրվա Թուրքիայի խառնակ ու անհաշտ իրավիճակը, և քաղաքական ուժերի բախման պատճառները։ Այս հարցազրույցը ներկայացնում է այն, ինչը շատ կողմերով բնորոշ էր   հարյուր տարի առաջ  Թուրքիայի իշխանությունների վարած քաղաքականությանը, պարզապես այլ պայքարողներ էին հարյուր տարի առաջ և ուժերի այլ  հավասարակշռություն էր տիրում։   

Սալահելդին Դեմիրթաշը այս հարցազրույցում մեզ տրամադրեց այնպիսի մանրամասներ, որոնց մասին անցյալում որևէ բան չէր ասել: Շատ տեսանկյուններից սա պատմական հարցազրույց է:  HDP-ի ընդհանուր նախագահը պատմում է PKK-ի զենքերը ցած դնելու համար  պետության կողմից օրինական երաշխիքների մերժման, միևնույն ժամանակ նոր ռազմական շինությունների կառուցման հետևանքով Թուրքիայում  զինադադարի ավարտի մասին:

Խաղաղության գործընթացն սկսվեց Քուրդստանի աշխատավորական կուսակցության՝ PKK-ի ղեկավար Աբդուլա Օջալանի նամակով, որը 2013 թվականի «Նովրուզի» տոնակատարության ժամանակ ժողովրդի համար ընթերցվեց Դիարբեքիր քաղաքում: Այդ նամակում նշված էր, որ «զինյալ պայքարի ժամանակաշրջանն ավարտվել է»:

Այս գործընթացը մի նոր արգելքի է հանդիպել: PKK-ն երկու քաղաքներում երկու ոստիկան  սպանեց, մի քանի օր առաջ «Սուրուջ» քաղաքի ողբերգությունը պատահեց: Այնուհետև Թուրքիան իր ռազմական գործողություններն սկսեց  սահմանամերձ Ղանդիլ լեռնային շրջանի դեմ, որտեղ տեղակայված են քուրդ ֆիդայիների և Իրաքում ընդդեմ դաեշական ուժերի հրամանատարության կենտրոնները։

Երկրում հատուկ պատերազմական վիճակ է տիրում: Յուրաքանչյուր մարդ իրադարձությունների ժամկետը յուրովի է նշում և յուրաքանչյուրն իր տարբեր պնդումներն է ներկայացնում այն մասին, թե ինչպես հասանք այս փուլին: Բոլորը սպասում են քրդերի հարցով կենտրոնացած կուսակցության ընդհանուր նախագահին՝ Սալահելդին Դեմիրթաշին ու  Ազգերի դեմոկրատական կուսակցությանը՝  HDP, որոնք մի քանի օր լռելուց հետո արտահայտվեցին ու իրենց կարծիքը հայտնեցին:

Ստորև ներկայացնում ենք HDP-ի գործունեության և ծրագրերի մասին Դեմիրթաշի հետ ունեցած հարցազրույցը։ Իմ կարծիքով, տարբեր տեսանկյուններով, սա մի պատմական հարցազրույց է:

Էզգի Բաշարան

-«Հաշտեցման գործընթացի» հետ կապված իրադարձությունների ժամանակի մասին յուրաքանչյուրն իր պատկերացումն ունի: Այն մասին, թե ինչպես ավարտվեց հրադադարը և ով առաջինը թողեց բանակցությունների սեղանը, տարբեր պնդումներ կան: Ի՞նչ կարծիք ունեք դուք:

Դեմիրթաշ -  Այն շրջանը, որ սկսվեց 2013 թվականից մինչև այսօր, Դոլմե Բաղչեի համաձայնություն ձեռք բերելու նախապատրաստման շրջանն էր:  Նախ՝ հասկանանք, թե Դոլմե Բաղչեի համաձայնությունն ինչպես ձեռք բերվեց:

-Նախքան այդ, գործընթացի ամենակարևոր կետերից մեկ՝ պատերազմի մեջ մտած քրդական ուժերի զինաթափումն ու պատերազմից հեռանալն էր: Վարչապետը մի քանի օր առաջ իր հայտարարություններում պնդել է այս մասին: Նա ասել է, թե քրդական կողմը՝ PKK-ն չզինաթափվեց ու իր խոստումները չիրագործեց: Զինաթափման շրջանում ի՞նչ պատահեց: Կարո՞ղ եք մանրամասն պատմել:    
Դեմիրթաշ - Ամրալի (այն քաղաքն է, որտեղ Օջալանը բանտարկված էր) բանակցությունների սկզբնական շրջանում, որին ես էլ էի մասնակցում, Օջալանը մտածում էր, որ զինաթափումը շատ արագ պետք է կատարվի: Նա ասում էր. «Այս գործը չպետք է երկարի: Մենք իշխանության հետ համաձայնվել ենք և նրանք կմշակեն զինաթափման օրենքը: Մենք պետք է զինաթափումը շատ արագ կատարենք, որպեսզի չգրգռի որևէ մեկին: Մենք պետական հանձնաժողովի հետ համաձայնության հասանք: Տվյալ օրենքը շուտով և կարճ ժամկետում կհաստատվի»։

- Այդ օրենքը ի՞նչ կարևորություն ուներ:  

Դեմիրթաշ – Բացատրեմ․զինված կանայք ու տղամարդիկ լեռներում են, այդպես չէ՞: Զինաթափում նշանակում է, որ այդ մարդիկ իրենց տները հասնելու համար պետք է անցնեն քաղաքներով, գյուղերով և այլ բնակելի վայրերով: Լավ, ապահովական ուժերը նրանց տեսնելիս ի՞նչ են անելու, դատավորները, դատախազները և նահանգապետները ի՞նչ են անելու: Արդյոք կշրջվեն, իբրև թե չեն նկատել, իսկ եթե ոչ, ապա ի՞նչ կպատահի։ Իսկ եթե ապագայում նրանց մեղադրեն, թե՝ ձեր աչքի առջևով զինյալ ուժեր անցան, ինչո՞ւ դուք որևէ  գործողություն չիրականացրիք, ի՞նչ  է լինելու այդ դեպքում։ Այդ իսկ պատճառով պետք է մի օրենք լինի, որն ապահովի զինաթափումը: Պետությունը հանձն առավ, որ մշակի և պատրաստի այդ օրենքը:  

-Իշխանությունը ո՞ւմ է խոստում տվել, Օջալանի՞ն:

Դեմիրթաշ - Այո, մենք էլ Ամրալիից վերադառնալուց հետո այցելել ենք պետական հանձնախմբին: Մենք նրանց ասացինք. «Դուք Ամրալիում խոսք եք տվել, որ մի օրենք կընդունեք զինաթափման մասին»: Նրանք էլ հաստատեցին: Դրա հիման վրա մենք գնացինք և ժամանակի արդարադատության նախարար Սադ Օլլահ Էրգինի հետ հանդիպեցինք, նա էլ ասաց, որ. «հենց հիմա կողքի սենյակում մեր մասնագետները տվյալ օրենքի վրա են աշխատում»: Ես ասացի, որ մեր մասնագետները նույնպես աշխատում են: Թույլ տվեք պատրաստված տեքստերը՝ որպես զինաթափման օրենք, հանձնենք խորհրդարանին հաստատելու համար: Իհարկե, պետք է հիշեցնեմ, որ այն ժամանակ Օջալանը չէր պնդում, որ զինաթափումը պետք է  համատարած լինի և ընդգրկի նաև Ղանդիլը: Նա նույնպես առաջարկեց, որ բոլոր խմբերը Թուրքիայի սահմաններում նիստ գումարեն: Դրա պատճառն այն էր, որ որոշված էր կարճ ժամկետում մեկ այլ օրենք ևս ընդունել, որպեսզի լեռներում գտնվողները հասարակությանը կրկին միանալու համար իջնեն լեռներից: Մեծ ջանքեր գործադրվեց, սակայն առանց որևէ օրենքի։

-Այդ փուլի պարտության կետը որտե՞ղ էր:

Դեմիրթաշ - Ես ամբողջ մանրամասներն եմ պատմում, որ մարդիկ տեղյակ լինեն:

Արդարադատության նախարար Էրգինի հետ խոսելուց հետո մենք «Ղանդիլ» գնացինք: Ես նրանց՝ քրդերին ասացի, որ և՛ արդարադատության նախարարությունը, և՛ մենք աշխատում ենք մի օրենքի վրա: Այդ խոսակցությունների հիման վրա PKK-ի գլխավոր հրամանատար Մորադ Ղարայլանն ասաց, որ որոշել են զինաթափվել, «օրենքի ընդունման հայտարարությունից անմիջապես հետո մենք կսկսենք զինաթափվել և արագ ավարտին կհասացնենք»:    
Այն շրջանում արդարադատության նախարար Սադ Օլլա Էրգինը շատ ջանքեր գործադրեց այդ օրենքը հաստատելու ուղղությամբ, իսկ գործի շարունակությունը դադարեցեց Էրդողանը, որն այն ժամանակ վարչապետ էր: Նա ասաց. «Ոչ օրենք ունենք և ոչ էլ ուրիշ որևէ մի բան», միայն այդ արտահայտության պատճառով առաջացավ այս ճգնաժամը: Վերադարձանք Ղանդիլ և պետական հանձնախումբը գնաց Ամրալի: Օջալանը բացատրեց առանց օրենքի զինաթափման վտանգները, իսկ մենք հետո իմացանք, որ այդ օրենքը չի հաստատվելու: Հաջորդ հանդիպման ժամանակ Օջալանն ասաց, որ․ «մենք չկարողացանք այս օրենքի կարևորությունը նրանց հասկացնել, սակայն ես ուզում եմ, որ զինաթափումն իրագործվի»:

Հետագայում Էրդողանը ասաց. «Թող իրենց զենքերը հողին հանձնեն և դադարեցնեն  հակամարտությունը»: Իսկ երբ որևէ օրենք չկա՝ ո՞վ իր զենքը կթաղի և որտե՞ղ կթաղի: Նրանք ինչպե՞ս իրենց զենքերը կթաղեն: Այս ճգնաժամային զինաթափման հարցը 45 օր տևեց: Դա մի իրականություն էր, որ ձեռքբերված համաձայնության հիման վրա օրենքն անմիջապես կհաստատվեր ու զինաթափումը 45 օրվա ընթացքում կավարտվեր:

-Հետո զինաթափումն սկսվեց ու լրատվամիջոցներին իրավունք տրվեց դիտելու զինաթափման որոշ մասերը, սակայն չավարտվեց, այդպես չէ՞:

Դեմիրթաշ - Չնայած Ղանդիլը դա շատ վտանգավոր էր համարում, սակայն Օջալանը պահանջեց «որևէ ձևով այն սկսել», և զինաթափումն սկսվեց: Մի ժամանակացույց էր որոշված, որպեսզի Թուրքիայի բոլոր ուժերը հավաքվեն ու զինաթափվեն: Այդ ժամանակը մոտավորապես երեք ամիս էր նախատեսված: Մենք պետությանը տեղյակ պահեցինք այս ժամանակացույցի մասին: Նրանք ասացին, որ այդ տեսակետից իրենք գոհ են: Մի քանի օր էր մնացել, որպեսզի զինաթափումն սկսվեր, երբ Բոլենթ Արենչը մամուլի ասուլիսի ժամանակ մի հարցի պատասխանելիս ասաց. «Թող գնան դժոխք, ինչքան ուզում են զինաթափվեն»: Այս արտահայտությունը ցավոտ ազդեցություն գործեց Ղանդիլում: Ես անձամբ դրա վկան եմ եղել, որովհետև այն ժամանակ անընդհատ ճամփորդում էի Ղանդիլի լեռնաշխարհում:   
- Զարմանք Ղանդիլում, արդյոք Արենչի խոսքերը կարևո՞ր էր համարվում:

Դեմիրթշ - Ես սրանք անկեղծ եմ ձեզ ասում, նրանք իրոք զարմացել էին: Դրա պատճառն այն էր, որ նրանք սկսել էին զինաթափումը, չնայած որ ոչ մի օրենք էլ չէր ընդունվել, միայն Օջալանի խոսքի հիման վրա էր կատարվում,  նա պնդում էր․ «Ինչ ուզում է լինի, մենք կզինաթափվենք, դրանից անմիջապես հետո հարցը կլուծվի»: Նրանք մինչ այդ էլ բավական անհանգիստ էին ու անապահով:  
Չնայած նրանք ուժեղ հակազդեցություն ցույց տվեցին, բայց իսկական զինաթափման գործընթացը չդադարեցրին: Իսկ այս դեպքերից հետո, երբ Ղանդիլում և տարածաշրջանի մյուս մասերում հանդիպումներն ու խոսակցությունները վերաբերվում էին այն բանին, թե այն շրջաններում, ուր մեր գրիլաները թողնում և դատարկում ենք, պետությունն անմիջապես սկսում է բուրգանման շինություններ կառուցել իր պաշտպանության հարմարություններով, որոնք կոչվում էին ոստիկանական կայան և հայտնի էին «Կալկուլ» անունով: Եթե որոշված էր, որ խաղաղություն պետք է հաստատվի, եթե որոշված էր, որ մենք լեռներից իջնենք, ի՞նչ կարիք կա «Կալկուլներ» կառուցել լեռների սրտում:  

- Մյուս կողմից՝ վարչապետն ասում է բնական է, որ պետությունը արգելք ու ոստիկանական կայան է ստեղծում:

Դեմիրթաշ - Այո, վարչապետն ուշադրություն չի դարձնում,  որ այն, ինչ նրանք կառուցում են՝ ջրամատակարարման կամ էներգիայի արտադրման նպատակով չէ: Սրանք ռազմական արգելքներ են: Սրանք սարքում են, որպեսզի արգելք դառնան գրիլաների համար լեռներից ու դաշտերից անցնելու ժամանակ: Նրանք նախալեռնային տարածքները ծածկում են ջրով, և լեռների բարձունքներում ռազմական ճանապարհներ են սարքում, դրանք մայրուղիներ չեն:
- Իսկ Ղանդիլը տեղյակ էր այդ «Կալկուլներ»-ի ու արգելքների շինարարությունից և բողոքում էր, այդուհանդերձ զինաթափման գործընթացն առաջ էր գնում: Ինչո՞ւ այս հարցը կրկին արծարծվեց:
Դեմիրթաշ - Շինարարությունները զինաթափման ընթացքում մեկ անգամ էլ էին դժվարություն առաջացրել: Այդ դժվարությունն այն էր, որ հատկապես բետոնե մայրուղիներ կառուցելով լեռնագագաթներում նպաստում էին, որ ռազմական մեքենաները կարողանան երթևեկել: Ղանդիլն այդ հարցն այսպես մեկնաբանեց. «Մենք զինաթափվում ենք, իսկ պետությունը պաշպանողական դիրքեր է կառուցում, ուրեմն նրանց նպատակը խաղաղությունը չէ: Մենք զինաթափվում ենք, որ նրանք պատերազմ սկսեն»: Այս վեճերը պատճառ դարձան, որ Ղանդիլը որոշեց «զինաթափման գործընթացը դանդաղեցնել»: Մենք այս իրավիճակի մասին ուղղակիորեն տեղեկացրինք պետությանը: Գեզի Պարկի դիմադրության շարժումը համընկավ այս շրջանի հետ: Պետության հակազդեցությունը Գեզի Պարկում հավաքված երիտասարդության նկատմամբ, խորացրեց քրդերի անվստահությունը պետության հանդեպ: Նրանք հարց էին տալիս՝ եթե մի իշխանություն այսպես է վարվում, իրո՞ք խաղաղություն է ցանկանում մեզ հետ կնքել»: Այս գործընթացը Էրդողանի կուսակցության AKP քվեների նվազման պատճառ դարձավ:

 - Այն ժամանակ Օջալանը մի հայտարարություն հրապարակեց Գեզի Պարկի իրադարձությունները լավ հասկանալու համար:

Դեմիրթաշ - Նույնիսկ նախքան Օջալանի հայտարարության հրապարակումը Ղանդիլը զինաթափման արգելակը քաշել էր: Օջալանի խոսքը, որ «նման պայմաններում հնարավոր չէ զինաթափումը շարունակել», նրանց դիրքերն ամրապնդեց: Սա զինաթափման պատմությունն էր: Միայն իրադարձությունների նկարագրությունն առանց մանրամասները քննարկելու, իրականության խեղաթուրում կլինի:  
-Եթե զինաթափման օրենքը, որին դուք անդրադառնում եք, հաստատվեր ի՞նչ կպատահեր:

Դեմիրթաշ - Օջալանն ասում էր․ «Գրիլաները բեռնատարներով ու ավտոբուսներով արագորեն կտեղափոխվեին որևէ տեղ և մենք բանակցություններն անմիջապես կսկսենք»: Սա էր այն, ինչ նա պատկերացնում էր: Այդ պատճառով էր, որ նա ասում էր. «Ես բարկանում եմ, երբ Մուրադ Ղարայլանը ինձ ասում է, թե այս գործը երեք ամիս կտևի, որովհետև շատ արագ պետք է կատարվի, որովհետև մենք այդպես ենք ասել իշխանությանը»: Եթե իշխանությունն իր խոստումներին հավատարիմ մնար, PKK-ն էլ հավատարիմ էր ու գրիլաներն ավտոբուսով ու բեռնատարներով կտեղափոխվեին որոշված մի տեղ և ամբողջ զինաթափումը կսկսեր: Հայտնի է, թե ով օրենքը չմշակեց ու չհաստատեց:
-Լավ, այդ զինաթափումը,  որ սկսվել էր առանց օրենքի երաշխիքի, հնարավոր չէ՞ր շարունակել:

Դեմիրթաշ - Սա այն հարցը չէ, որ HDP-ն կարողանա որոշում կայացնի, իսկ նման զգայուն գործընթաց չի կարողանա հանդուրժել համաձայնության, խոստումների ու անվստահության խախտում:

 -Եթե համաձայնագիրը ճշգրիտ ժամանակահատվածում պարտության մատնվեց, ապա Դոլմե Բաղչեում ձեռք բերված համաձայնագիրն ի՞նչ էր:

Դեմիրթաշ - Հիմա թույլ տվեք դրան վերադառնալ... Մենք այս համաձայնագրի համար հանդիպել ենք, ամեն ինչ պատրաստվել էր, որովհետև զինաթափման հիմնական մասը կատարվել էր: Մնում էր միայն Թուրքիայի ներսում հարցերը լուծել: Պետությունը նաև լավ հասկանում էր սա: PKK-ի ուժերի մեծ մասը զինաթափվել էին, բանակցությունները շարունակվում էին: Այն ժամանակ պետությունը չասաց՝ մինչև 100 տոկոսով զինաթափում չլինի ես չեմ բանակցի: Տարբեր պատվիրակություններ կամ հանձնախմբեր Ամրալի էին գնում ու գալիս:    
-Դոլմե Բաղչեի համաձայնագրի օրերի ու շաբաթների ընթացքում Ամրալիում ինչի՞ մասին էր խոսվում:

Դեմիրթաշ - Ամրալիում խոստացան, որ Օջալանի հետ պետք է հանդիպեն բարձրաստիճան անձինք, լրագրողներ, տարբեր քաղաքագետներ, նույնիսկ Ղանդիլից որոշ պատգամավորներ:
- Ո՞վ էր այդ խոստումները տալիս:

Դեմիրթաշ - Պետական այն խորհուրդը, որ հանդիպում էր Օջալանին: Այդ ընթացքում մենք ինչի մասին Ամրալիում խոսում էինք, բերում էինք Անկարա և միշտ դրանք հաստատվում էին: Մենք նրանց ասացինք․ «Դուք այսպես ու այնպես եք ասել: Մենք այդ ասածները որպես նախագծեր ենք պատրաստել: Դրա մի օրինակը ուղարկվեց Ղանդիլ: Ղանդիլի հրապարակային թիմն ընդունեց, որ այդ հարցի կապակցությամբ համաձայնություն է ձեռքբերվել, արդոք սա հաստատում եք»: Ե՛վ նախարարությունը, և՛ պետական խորհուրդն 
ասացին․ «Այո, մենք հաստատում ենք»:

- Դոլմե Բաղչեի հայտարարությունների տեքստերը վկայում են, որ այդ ժամանակ, այդ բանակցությունների ընթացքում, Օջալանը մի քանի անգամ HDP-ի խորհուրդներին ասել է, որ հավատում է պետական մարմիններին ու այն ջանքերին, որ Հաքան Ֆիդանը և Թուրքիայի ազգային անվտանգության կազմակերպությունը՝ ՄԻԹ-ը ելք գտնելու համար գործադրում են, արդյո՞ք դա ճիշտ է:    
Դեմիրթաշ – Այո, ճիշտ է։ Պետական խորհուրդները, որի մեջ ընդգրկված էին նաև ՄԻԹ-ը, ասացին․ «Մենք իրար հետ համաձայնվել ենք, իսկ քաղաքագետները ուրիշ մտահոգություներ ունեն, մենք չենք կարողանում նրանց համոզել»: Իսկ այն, որ Օջալանը ասում էր, թե Ամրալիում համաձայնություն է ձեռք բերվել, մենք հետագայում ստուգեցինք Անկարայի հետ ու հաստատվեց: Մենք դրա մասին տեղյակ պահեցինք Ղանդիլին: HDP-ի խորհուրդները մեծ ջանքեր գործադրեցին, որպեսզի փոխվստահություն առաջանա Անկարայի, Ղանդիլի և Ամրալիի միջև:
- Դոլմե Բաղչեում դիտորդական մի խորհրդում, հայտարարվեց, որ այդ գործընթացներում ներկա են եղել պետությանը մոտ կանգնած լրագրողներն ու քաղաքագետները: Նախագահը ինչո՞ւ էր զայրացած այդպիսի դասավորումից:

Դեմիրթաշ – Դուք, փաստորեն, հարցնում ենք այն, ինչի մասին, որ նկատվել է: Իսկ եթե ուշադիր նայեք իրադարձությունների հերթականությանը, կնկատեք, որ ինչից զայրացած էր նախագահը՝ ո՛չ դիտորդական խորհուրդն էր և ո՛չ էլ համաձայնության տեքստի տերմինները:
-Արդյոք նախագահը Դոլմե Բաղչեի համաձայնության նիստից հետո չասաց, որ դա չի հաստատում: Նա նույնիսկ ասաց, որ ոչ մի անդրադարձ չի եղել դիտորդական հանձնախմբի կազմավորմանը:

Դեմիրթաշ - Շատ կարևոր են այն ժամանակացույցը և գործընթացը, որ մենք անց ենք կացրել ու հասել ենք այդ նիստին: Ես պետք է անդրադառնամ մանրամասներին, որպեսզի բոլորը դրանից տեղյակ լինեն:

Երբ հունվարի սկզբին ես Կանադայում էի, Ամրալի խորհուրդը ինձ հետ կապնվեց ու ասացին, որ իրենք պատրաստել են ձեռքբերված համաձայնագրի տեքստը, որպեսզի հանձնեն պետությանը: Նրանք այդ տեքստը ինձ նույնպես ուղարկեցին: Ես հաստատեցի դա: Հետո այդ տեքստը հասավ իշխանություններին: Նրանք ուսումնաիրեցին տեքստը, ասացին այդ տեքստը ընդունելի չէ, և իրենք մի ուրիշ տեքստ առաջարկեցին: Իսկ նոր տեքստում միայն պետության հույսերն ու ակնկալիքներն էին նշված: Սա այն տեքստը չէր, որ Ամրալիում դրա մասին խոսել էինք:  
- Տեքստը շա՞տ տարբեր էր:

Դեմիրթաշ – Այո, շատ։ Այն տեքստը, որ մենք էինք պատրաստել, իր մեջ պարունակում էր տարբեր գլուխներ, որոնք անհրաժեշտ էին բանակցությունների համար, նաև գլուխներ կային զինաթափման կոչի վերաբերյալ: Նրանց տեքստում արծարծված էր միայն  զինաթափման պահանջը և ոչ թե բանակցությունների մասին: Ես նրանց հստակ ասացի․ «Մենք նույնպես ուզում ենք, որ PKK-ն իր զենքը ցած դնի, իսկ այս ձևով դա չի ստացվի, այս համաձայնագիրը չպետք է PKK-ին կամ Օջալանին խափելու ձևով լինի: Եկեք անվստահության մթնոլորտ չստեղծենք: Ղանդիլը կասի, այս տեքստը որտեղից է եկել և հետո ընդհանուր գործընթացը կդադարեցվի»: Դրանից հետո մենք մեր խորհրդին ուղարկեցինք Ղանդիլ, որպեսզի պետական տեքստը հասցնեն նրանց: Ղանդիլը պնդեց, որ դա այն չէ, ինչի մասին մենք Ամրալիում խոսել ենք: Մենք նաև նախագծեր ենք հանձնել: Եթե նման մի պահանջ լինի, մենք հանձնառու չենք լինելու: Մեր խորհուրդը դրա մասին էլ տեղյակ պահեց պետությանը: Մենք ասացինք՝ եկեք տեքստ պատրաստենք, որ բոլորն ընդունեն: Այդ հիման վրա մեր և պետության խորհուրդները միասին գնացին Ամրալի:     
-Այդ երկու տեքստերի մասին տեղեկություններ հավաքելո՞ւ համար:

Դեմիրթաշ - Իհարկե, նրանք նախագահին տեքստը  հանձնեցին, իսկ նա հաստատեց: Որոշվեց եղելության մասին ընդհանուր հայտարարություն տալ Դոլմե Բաղչեում: Այս ամենը 22 օր տևեց: Որովհետև տեքստի ճգնաժամը երկար տևեց: Հիմա նախագահը կամ վարչապետը ասում են․ «Օջալանը զինաթափման կոչը կատարել է, սակայն HDP-ն նրա դեմն առավ: Նրանք իրենց պատճառաբանությունը հիմնավորում են տեքստի ճգնաժամով»: Նրանք մեզանից պահանջեցին PKK-ին և Ամրալիին խաբել:
- Հնարավո՞ր է այս կապակցությամբ ավելի շատ բացատրել:

Դեմիրթաշ - Նրանք իրադարձության մի մասին են անդրադառնում՝ որ մենք նրանց տեքստը չընդունեցինք: Իրականությունն այն է, որ իրականում նրանք մեզանից ուզում էին, որ Օջալանին ու PKK-ին խաբենք: Մենք նրանց ասացինք․ «Եթե մենք այս գործն անենք, խաղաղության գործընթացը խիստ վտանգի կենթարկվի և ստիպված կլինենք ընդհանուր գործընթացն սկզբից սկսել»: Այն, ինչ AKP-ին՝ պետական Արդարություն և զարգացում կուսակցությանը զայրացրեց, սա էր:
Այդուհանդերձ կատարվեց Դոլմե Բաղչեի հայտարարությունը: Յուրաքանչյուր փուլում, հատկապես ծրագրավորման փուլում, ամեն ինչ հաստատում էր նախագահը: Նախագահը հանդիպման տեղի հարցը լուծեց: Նա խիստ հետաքրքրված էր գործընթացով: Այնուհետև նա ասաց․ «Սա հենց նույն հայտարարությունն է, որ երկար ժամանակ սպասում էինք նրան, ուշ է, սակայն ուրախանալու պատճառ է»: Այլ խոսքով, նրա նախնական զրույցները նման չէին «ես սա չեմ ընդունում» սովորական դարձած արտահայտությանը։ Երբեք այս խնդրին ուշադրություն չդարձվեց: Նրան միայն դուր չեկավ այն արտահայտությունը, որ ես կատարեցի։ Նա երբեք չասաց, թե համաձայնագիրը սխալ է: 
- Դրանից հետո ի՞նչ պատահեց, որ չհաստատեց համաձայնագիրը:

Դեմիրթաշ - Նախնական խոսակցությունների ու «ես սա չեմ ընդունում»-ի միջև ընկած ժամանակահատվածում նախագահը հասկացավ, որ AKP-ի խորհրդարանական քվեները չեն ավելացել, այլ նվազել են նույնիսկ, հակառակ դրան HDP-ի քվեներն էր ավելանում: Վիճակագրական ընկերություններն էին այս տեղեկատվությունը պատրաստել:
- Դուք դա որտեղի՞ց գիտեք:

Դեմիրթաշ - Մենք AKP-ից իմացանք: Նախագահը ճշտգրտորեն ասել էր․ «եթե այս գործը մեր համար որևէ օգուտ չունի, ինչու ենք կատարում այն»: Աստիճանաբար AKP-ի ներսից փնթփնթոցներ լսվեցին, սակայն ամենաշատը նախագահն էր դժգոհ: Այս հարցը կուսակցությունից դուրս այնքան չի արտացոլվել: Սակայն մեր խորհուրդները իրար հետ կապի մեջ են: Փոխըմբռնումը այսպես էր, որ համաձայնագիրը իրագործվի և հետո կյանքի կոչվի զինաթափման ընդհանուր համագումար: Նրանց սպասելիքը այն էր, որ Ղանդիլը շուտ համագումար կազմի ու հայտարարի զինաթափման մասին: 
- Իսկական պայմանագիրն ինչպիսի՞ն էր:

Դեմիրթաշ - Որոշված էր Ամրալիում մեծ հանդիպում կազմակերպել: Մեր խորհուրդը, պետական խորհուրդը և դիտորդները պետք է խոսեին ու վիճեին, իսկ  Օջալանը նույն օրը  պետք է հրատարակեր զինաթափման կոչը: Ամրալին այս ծրագիրն ընդունեց: Որոշված էր, որ բոլոր գործողությունները պետք է կատարվեր Դոլմե Բաղչեի համաձայնագրից մեկ շաբաթ անց: Մենք մեր դիմումները կատարեցինք Ամրալի մեր և դիտորդների այցելության համար, իսկ պետական կողմն ասաց, որ դժվարություն է առաջացել: Ի՞նչ դժվարություն: Մենք հանրության հետ հադիպել ու խոսել ենք, հանրային կարծիքը մեզանից ակնկալիքներ ունի: Ի՞նչ էր տեղի ունենում: Մենք հետո հասկացանք, որ Էրդողանը ասել է, որ չպետք է դիտորդներ ներկա լինեն: Իրականությունն այն է, որ գնացողների անունները ստուգվել էին: Համենայնդեպս, այս պատմությունից հետո նախագահը որպես առաջացած հարցի պատասխան ասաց․ «Ես Դոլմե Բաղչեի համաձայնագիրը չեմ ընդունում»:
- Այդ ժամանակահատվածում ՄԻԹ-ը և Հական Ֆիդանը ինչպիսի՞ դեր ունեին: Արդոք երբևէ նրանց հետ խոսե՞լ եք:

Դեմիրթաշ - Մենք ՄԻԹ-ի և ընդհանուր անվտանգության կարգապահության կազմակերպության գրասենյակի հետ անընդհատ կապի և խոսակցության մեջ ենք եղել: Նրանք որպես պետական խորհուրդ հանձնառություններ ներկայացրին և պետությունն էլ դրանք հաստատեց, իսկ ամեն ինչ հանկարծ մերժվեց: Սա ճշտգրտորեն այն է, ինչ որ պատահեց: Նրանք պետք է իրենցից հարցնեն սրա հիմնական պատճառը: Ես այս բոլորը բացատրեցի: Իրադարձությունները ճշտգրտորեն այսպես են եղել:  
- Վիճաբանություն Ղանդիլի հետ, թույլ տվեք ուրիշ տեսանկյունից հարցը դիտել: HDP-ի ակնառու հաջողությունից հետո խորհրդարանական ընտրությունների մասին Ղանդիլում տարբեր կարծիքներ ենք լսել: Առաջինը՝ նրանք ձեր «պարտավորեցնող քվեներ» արտահայտությունից դժգոհ են: Այնուհետև HDP-ին համարեցին պասսիվ: Հետո ձեր անդրադարձը՝ Օջալանին որպես խաղաղության հենակետ, նրանք այսպես մեկնաբանեցին․ «Նա ոչ քաղաքական անձնավորություն չէ»: Նրանք երբեք չանդրադարձան ձեր հաջողությանը որպես Դեմիրթաշինը: Ղանդիլի դիրքորոշումը HDP-ի և Դեմիրթաշի հանդեպ ինչպիսի՞ն է:

Դեմիրթաշ - Իմ և Ղանդիլի միջև անձնական հարցեր չկան: Իսկ մենք բոլոր հարցերի շուրջ նույն ձևով չենք մտածում և պարտավոր չենք միևնույն ձևով մտածել: Ես HDP-ի համընդհանուր նախագահն եմ, իսկ նրանք  KCK-ի ընդհանուր ղեկավարներն են, իհարկե KCK-ն մի մեծ և ազդեցիկ շարժում է միջին արևելքում, Իրանում, Իրաքում և Սիրիայում: Բնական է, որ նրանք Թուրքիայի փոփոխությունները  իրենց ձևով են մեկնաբանելու և այդ մեկնաբանությունները միայն իրենց մտքերն են և ոչ թե հրահանգներ, որոնց մենք ստիպված ենք ենթարկվելու:      
- Դուք ո՞ր հարցերում նրանց հետ համաձայն չեք:

Դեմիրթաշ – Օրինակ՝ HDP-ն ուշադրություն գրավող քաղաքական հող է պատրաստել: Այս քաղաքական ոլորտը դեռ ամբողջական չէ: Արդյունքում Թուրքիայի հասարակությունը կարևոր առիթ է տվել HDP -ին: Այն, ինչ մենք անելու ենք այս առիթի կամ հնարավորության հետ, կորոշի՝ HDP -ն լուծարվելու է, թե աճելու: Ուրեմն այն գործընթացը, որ HDP-ն սկսել է, դեռ լրիվ չէ, իսկ նրա ներուժն ավելի շատ է: HDP-ն իշխող կուսակցության ոգի ունի:      
- Լավ, դուք ինչպե՞ս եք հասնելու այդ իսկական ներուժին:

Դեմիրթաշ - Խաղաղություն հաստատելով, մեր դիրքրոշումների պնդմամբ և սկզբունքային հաղորդագրություններ ուղարկելով, պահպանելով այն խոստումները, որ մենք մարդկանց տվել ենք: HDP-ն մի ընտրությունների կուսակցություն չէ, այն կայուն շարժում է: Նրա երկարատև ազդեցությունը Թուրքիայի քաղաքականության մեջ շոշափելի է: Այսպիսով, HDP-ի կոչերը խաղաղության, զինաթափման և առաջարկները ընթացքների մասին, այս կուսակցության պարտականությունների ու  առաքելությունների մի մասն են: Սա ոչ քաղաքական չէ, այլ հենց քաղաքականության կենտրոնն է: Սրանք իմ կարծիքներն են հարցերի մասին:

- Ձեր կարծիքով Օջալանի դերը ո՞րը պետք է լինի:

Դեմիրթաշ - Նա պետք է բանակցությունները ղեկավարի: Սա մի ծանրություն կամ ճնշում չէ Օջալանի վրա: Ամեն դեպքում Ղանդիլն է զինաթափման մասին վերջնական որոշում կայացնողը: Օջալանը միակ մարդն է ու այն դիրքում է, որ կարող է կոչ անել: Ինքն էլ հենց սա է ասում: Իսկ զինաթափման կոչը այն բանակցությունների ընթացքում, որտեղ Օջալանը ներկա չի լինելու, օգուտ չունի: Ղանդիլը պետք է ավելի շուտ Թուրքիայի հարցերին մոտենա դեմոկրատական քաղաքականության տեսակետից: Ես այսպես եմ մտածում:

- Ինչո՞ւ Դիարբեքիրում և Ադիեամանում երկու ոստիկան սպանվեց:

Դեմիրթաշ - Պատերազմը և պայքարն ունեն իրենց ներքին տրամաբանությունը, որ մենք՝ ոչ ռազմականներս դա չենք ըմբռնել: Եթե մենք պատերազմի ներքին տրամաբանությանը, որը մեր տեսակետից ցավոտ ու անիմաստ ենք համարում, չմիջամտենք, չենք կարող մարդկանց սպանվելու դեմն առնել: Որպես մի անձնավորություն, որ զբաղված է քաղաքացիական քաղաքականությամբ, ես չեմ կարող այդ հարցին պատասխանել: Նրանք չպետք է սպանվեին: Ոչ ոք չպետք է սպանվի: Մեր ներքին տրամաբանության մեջ, մեր աշխարհի քաղաքացիական քաղաքականության մեջ չենք կարող այդ բանն արդարացնել: Ես արդարացում կամ դրդապատճառ դրա համար չեմ ճանաչում:   
- Ուրեմն մենք ի՞նչ պետք է ասենք, այն, որ գլուխ չե՞նք հանում:

Դեմիրթաշ - Ոչ, ես չեմ ասում, որ չենք կարող գլուխ հանել: Պատերազմի տրամաբանության մեջ համաձայնություն կա այն մասին, ինչ կատարում է պետությունը և այն մասին, ինչ կատարում է PKK-ն: Սա մեզ համար անիմաստ է, սակայն պետք է այս իրականությունը նկատի առնենք:  
- Նախքան ոստիկանների սպանվելը Դիարբեքիրի Ղանդիլը չէր ռմբակոծվել:

Դեմիրթաշ - Ես հայտարարել եմ, որ ոչ մի ձևով մենք այն չենք ընդունում: Ես իմ ցավակցությունն եմ հայտնել այդ կապակցությամբ, ես ասել եմ, որ սպանված ոստիկաններն այս ժողովրդի անմեղ զավակներն են եղել: Մենք այս հարցի շուրջ ոչ մի կասկած չունենք: Մենք ինչպե՞ս կարող ենք մահվան երևույթի մասին Թուրքիայի փոխվարչապետ Բուլենտ Արենչի նման վարվել: Մեր կարծիքով, այն հագուստը, որ սպանված մարդու  հագին է, նրա քաղաքական իսկության նշանը չէ, սա ոչ մի իմաստ չունի: Եթե ես վստահ լինեի, որ մարդկանց գրգռման պատճառ չեմ դառնալու, անպայման այդ ոստիկանների թաղման արարողությանը կմասնակցեի: Ես նրանց ընտանիքների հետ հանդիպել եմ ու իմ հարգանքն եմ հայտնել այդ մարդկանց նկատմամբ:    
Ես կարծում եմ, որ տարբերություն չկա, օրինակ՝ իմ մոր և մյուսների միջև: Նայեք նկարներին ու պատկերներին: Իրար նման ենք: Նրանց եղբայրները իմ եղբայրների նման են: Երեխաները՝ իմ երեխաների նման են: Ինչպե՞ս կարելի է այս երկրի ժողովրդի միջև խտրականություն դնել: Իսկ այդ դեպքերի դեմն առնելը, դատապարտելը, հայհոյելն ու հետո աթոռի վրա նստելը չէ: Միակ ճանապարհը լուրջ բանակցություններն են: Հակառակ դեպքում այս իրողությունը ոչ մի տեղ չի հասնի: Մենք մշտապես այս ցավերով կապրենք, մենք խեղդվում ենք:
- Եթե ձեզ ասեմ, որ ձեր դիրքը որպես HDP հիմա ավելի քան երբևէ կարևորություն ունի, կհամաձայնվե՞ք:

Դեմիրթաշ - Մեր խաղաղության քաղաքականությունը կենտրոնացած չէ վերանորոգումների վրա, այլ կենտրոնացած է արդյունքի վրա: Մենք ժողովրդին չենք խաբում, մենք նման նպատակ չունենք: Մենք չենք ուզում գեղեցիկ լոզունգներ տալ և վարագույրի հետևում հակառակ դրան գործել: Մենք նման ձևով չենք վարվում ու չենք վարվելու: Մենք ուզում ենք կայուն լինել ու ազդեցիկ: Եվ ելքն այն է, որ հակառակ կողմերը խաղաղության մեջ դերակատար լինեն, ուրեմն HDP-ն ուզում է նրանց իրար հետ հաշտեցնի և նստեցնի բանակցությունների սեղանին: Եթե մարդիկ սպասելիքներ ունեն, պետք է ըմբռնած լինեն մեր դիրքորոշումը: Այս բոլորի համար մի արժեքավոր դիրքորոշում կա: Մենք միակ կուսակցությունն ենք այս հողի վրա, որ կարողանում ենք խոսել Անկարայի, Ղանդիլի և Ամրալիի հետ: Թուրքիայի հանրային կարծիքը պետք է ուշադրություն դարձրած լինի, որ այս դերը օգտավետ ու գործնական է:    
Մենք գործ կատարելու համար ենք աշխատում: Հակառակ դեպքում, եթե զոր ու գիշեր ժողովրդական հայտարարություններ հրապարակենք, ոչ մի գործնական արդյունքի չենք հասնելու: Մենք ուզում ենք այնպես աշխատել, որպեսզի կարողանանք մահացությունների դեմն առնել: Լեռներում գտնվող զավակների ու ոստիկանների մայրերը մեզանից հենց սա են պահանջում:
-Դավութօղլին ասել է, որ «նրանք այլևս Ամրալի չեն գնալու: Նրանք կարող են ում հետ ուզում են խոսել, մինչև նրանցից պահանջեն, որ զենքերը ցած դնեն»: Դուք ին՞չ ծրագիր ունեք  գործընթացը  շարունակելու համար:

Դեմիրթաշ - Այս պայմաններում ի՞նչ ասել և ո՞ւմ ասել: Եթե Ղանդիլ գնանք, նրանց ի՞նչ ասենք: Արդյո՞ք նրանց պետք է ասենք՝ հանձնվեք:  
-Արդյոք ձեզանից նույն բա՞նն են սպասում, ինչ որ Օջալանն ասել էր՝ զենքերը թողեք, հիմա քաղաքացիական քաղաքականության ժամանակն է հասել:

Դեմիրթաշ - Օջալանը նախկինում հայտարարել էր, որ կոչ պետք է անի: Պետությունն ամեն ինչ կիսատ թողեց: Խոսակցություններին վերադառնալու համար որոշ գործեր պետք է կատարվեն: Ամեն ինչի շուրջ հնարավոր էր համաձայնության գալ, ինչո՞ւ հետ նստեցին: Ինչո՞ւ է Դոլմե Բաղչե համաձայնագիրը սխալ: Ոչ մի անօրինական և անբարոյական արարք տեղի չի ունեցել: Մենք հո չենք մասնակցել պետական ծառայությունների տենդերի: Մենք սուրբ գործ ենք արել այս երկրի խաղաղության համար: Ինչո՞ւ չպետք է այս աշխատանքը շարունակել: Նույնիսկ այն նախարարները, որոնք Դոլմե Բաղչեի նկարում երևում են, այդ համաձայնագիրը չպաշպանեցին: Ինչո՞ւ են բոլորը լռել: Երբ իրավիճակն այսպիսին է, մենք որպես  HDP, ինչպե՞ս կարող ենք շարունակել: Մենք զենք չունենք, և նրանք մեր հսկողության տակ չեն: 
- Նախագահը ասում է, որ դուք ամուր կապեր ունեք...

Դեմիրթաշ - PKK-ն նաև ուրիշ կազմակերպություն է: Ես չեմ հասկանում նրա նպատակն ինչ է: Մենք տարբեր կազմակերպություններ ենք: Արտամադոնային հարաբերություն չունենք և իրար հետ չենք համագործակցում: Մենք միայն խաղաղության գործընթացում PKK-ի հետ հարցերը հեշտացրել ենք: Մենք տարբեր ժամանակներում միջնորդի դեր ենք ունեցել, երբեմն էլ ճգնաժամեր լուծողներ:
- Խաղաղության գործընթացի տարբեր փուլերում պետությունը հայտարարել է, որ Օջալանը ճիշտ պատկերացում ունի իրադարձությունների մասին, սակայն չի կարողանում Ղանդիլի վրա ազդեցություն ունենալ, կամ ձեր ծայրահեղ կարծիքների պատճառով դժվարության է հանդիպել: Ճի՞շտ է:
Դեմիրթաշ - Այո, Օջալանի կամքը և քաղաքական վերլուծությունները շատ ուժեղ են: Շատ բաներ կա, որ նա հանուն խաղաղության կարող է կատարել: Սակայն Օջալանի հետ հանդիպումները դադարեցվել են: Ինչո՞ւ է չորս ամիս նա գտնվում մեկուսացման մեջ: Ես կարծում եմ, նրանք ուզում են Օջալանի հետ որպես մի պատանդ վերաբերվել և Օջալանն ու Ղանդիլը սա չեն ընդունում: Ես կարող եմ դա տեսնել:

-Թուրքիայի նկատմամբ (նկատի ունենալով ոստիկանների սպանությունը) PKK-ի ռազմավարությունը, կարծես, փոխվել է:

Դեմիրթաշ - 2013 թվականի նովրուզին Օջալանը մի շարք ռազմավարական և այլ  կորևոր կետեր բացահայտեց: Այդ կետերի հիման վրա այն, ինչ որ մենք պետք է անենք, Թուրքիայի հետ միություն կազմելն է: Ես չեմ կարծում այս ռազմավարությունը փոխված լինի, որովհետև իր կենտրոնում ունի գաղափարական հիմք: 

Սա ժամանակավոր ու անցողիկ շահեր պաշտպանող ռազմավարություն չէ: Օջալանը 1997 թվականին, նախքան Ամրալի բերվելը, կանոնավոր ձևով նույնն էր ասում: 2013 թվականի նովրուզի հայտարարությունը մի գիշերում չստեղծվեց և այս օրերին չի փոխվելու: Այդ պատճառով մեզ ասաց՝ այս խնդրից ժամանակավոր շահերի և ընտրությունների համար մի օգտվեք: Ղանդիլի ռազմավարական դիրքորոշումները չեն փոխվելու: 
- Հիմա ձեր ծրագիրը որպես HDP ի՞նչ է:

Դեմիրթաշ - Ամբողջ Թուրքիան պատերազմի թավանը տալու է, չի տարբերվում մահացածները որ կողմից կլինեն: Մենք պետք է արագ պատերազմող երկու կողմին կանչենք: Մենք պետք է երկու կողմի վրա ճնշում գործադրենք, որովհետև խաղաղությունը մարդու իրավունքներից է: Լրատվամիջոցները պետք է մեզ քննադատեն, մեր թերությունները բացահայտեն, և չպետք է հրաժարվեն խաղաղությունից խոսելուց: Մեր հայտարարությունները չպետք է որպես  PKK-ից պաշտպանող  կամ պետությանը դատապարտող հայտարարություններ մեկնաբանել: Մենք պաշտպանվելու կարիք ունենք: Մենք գիտենք, որ շատ մարդիկ խաղաղություն են ցանկանում, նրանք էլ պետք է AKP-ի ներսում իրենց ձայնը բարձրացնեն:    

- Դուք ձեր քվեները նախագահական և խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ բարձրացրիք և որոշված սահմանն անցաք: Ձեր կարծիքով, վերջին իրադարձությունները պատճառ չե՞ն դարձել այն մարդկանց հուսախաբության, որոնք ձեզ ձայն են տվել:

Դեմիրթաշ - Մահացության ոչ մի դեպքի պատճառը HDP-ն չի, որ հուսախաբվեն մեզնից: Սա AKP-ի դեմագոգիան է: Ինչքան մոտենում ենք շուտափույթ ընտրություններին, կարծես  մի նյարդային ու քաոսային մթնոլորտ ձեռնտու է իշխանությանը, որպեսզի մարդիկ ասեն, որ միայն AKP-ն կարող է երկրում կայունություն և ապահովություն ստեղծել:

- Թուրքիայի հասարակության մեծամասնությունը մտածում է, որ PKK-ն HDP-ի հետ ոստիկաններին սպանեցին: HDP-ն PKK-ի հետ հարաբերություն ունի, ուրեմն ինքը պետք է կարգավորի հարցերը: Սա կարող է սխալ լինել, իսկ ձեր կարծիքով, այս տրամաբանությունը տարածվելով ժողովրդի մեջ ողջամի՞տ չէ:     
Դեմիրթաշ - Իհարկե, PKK-ի գործողությունները պետք է դադարեցվեն: Իհարկե, մենք պետք է աշխատենք գործերը կարգավորել: Մի քուրդ մայրիկ, որ մեզ ու խաղաղությանն է ձայն տվել, ինձ ասում է․ «Մենք ձեզ ձայն ենք տվել: Իմ երեխան լեռներում է: Չպետք է կեսգիշերին ռումբ թափի նրա գլխին: Դուք կարող եք Անկարայի հետ խոսել: Գնացեք և ամեն ինչ կարգադրեք»: Արդյոք նա իրավունք ունի՞: Այո, նա իրավունք ունի:  
- Վերջին հարցը, արդյոք հատուկ դժգոհություն կամ անբավարարություն գոյություն ունի ձեր նկատմամբ, ձեր կուսակցության մեջ կամ Ղանդիլում:

Դեմիրթաշ - Ես չեմ ուզում այս հարցազրույցը անձնական դարձնել, իսկ կարճ կպատասխանեմ: Ես քաղաքականության մեջ այլ մտածողություն ունեմ, ուրիշներից տարբեր: Գործնականում, երբ ստանդարտները բարձրացնում եք, նրանք, ովքեր ցածր մակարդակի վրա են՝ շարքից դուրս են մնում, և դա անհանգստության պատճառ է դառնում, իսկ նրանք մեծ տոկոս չեն կազմում: Մեծ մասը ինձ պաշտպանում է: Ես որևէ սեր իմ աթոռի հանդեպ չունեմ: Յուրաքանչյուր պահի կարող եմ այն թողնել: Ես երկրի քաղաքականության ավանդույթի մեջ յուրահատուկ եմ: Ես ոչ մեկի մարդը չեմ, ես ոչ մի շրջանակի անդամ չեմ և միջազգային կամ անվտանգության մարմիններից կախվածություն չունեմ:

Էզգի Բաշարան

«Հուրիեթ» օրաթերթ
Թարգմանիչ՝  Գուրգեն Ավանեսյան

08.08.2015