Արխիվ Մարտի 2021 - ՍՈՑԻԱԼԻԶՄ.am

արցազրույցների շարան հայոց պատմության կարևորագույն հարցերի շուրջ ,Հայաստանի Հանրապետության պատմական գիտությունների դոկտոր պրոֆեսոր ՎԼԱԴԻՄԻՐ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆԻ հետ:

Բաժին՝ Հայաստանում

Թուրքիայի ոստիկանության նախկին երեք բարձրաստիճան սպաները ցմահ ազատազրկման են դատապարտվել 2007-ի հունվարին «Ակոս» թերթի գլխավոր խմբագիր Հրանտ Դինքի սպանության համար՝ հաղորդում է Anadolu գործակալությունը:

Ըստ մեղադրական եզրակացության՝ Դինքի սպանության մեջ ներգրավված է ընդդիմադիր իսլամական քարոզիչ Ֆեթուլլահ Գյուլենի կազմակերպությունը, որը Թուրքիայում կոչվում է FETO և համարվում է ահաբեկչական: Հեռակա կարգով մեղադրանքներ են ներկայացվել նաև Գյուլենի դեմ, որն ապրում է ԱՄՆ-ում:

Ստամբուլի դատարանը Դինքի սպանությունը նախապատրաստելու համար մեղավոր է ճանաչել և ցմահ ազատազրկման է դատապարտել Թուրքիայի Տրապիզոն նահանգի անվտանգության ծառայության, Ստամբուլի ոստիկանության հետախուզական վարչության և Ստամբուլի ժանդարմերիայի հետախուզական վարչության նախկին ղեկավարներին: Տրապիզոնի նահանգի ժանդարմերիայի նախկին պետն էլ դատապարտվել է 28 տարվա ազատազրկման, իսկ լրագրող Էրջան Գյունը՝ FETO-ին անդամակցելու համար դատապարտվել է տասը տարվա բանտարկության:

Հրանտ Դինքը սպանվել է 2007-ի հունվարի 19-ին՝ 17-ամյա ազգայնական Օգյուն Սամասթի կողմից, իր թերթի Ստամբուլի գրասենյակի մուտքի մոտ: Ոստիկանությունը Սամասթին ձերբակալել է հանցագործության հաջորդ օրը, իսկ 2011 թ. դատարանը նրան դատապարտել է 22 տարի 10 ամիս ազատազրկման: Այդ ժամանակ նա անչափահաս էր: Դինքին սպանելու հարցում պատանուն օգնելու համար ձերբակալվել է ևս երկու ծայրահեղ ազգայնական:

Դինքի սպանությունը Թուրքիայում առաջացրել է հասարակության զայրույթը, նրա հուղարկավորությունը վերածվել է բազմահազարանոց ցույցի, որին, թուրք և հայ համայնքի ներկայացուցիչներից բացի, մասնակցել են տարբեր պետությունների ու կազմակերպությունների առաջադեմ քաղաքացիներ: Լրագրողը հայտնի էր իր համարձակ խմբագրականներով, որոնցով փորձում էր վերջ դնել թշնամական հռետորաբանությանը, ինչը, նրա կարծիքով, «թունավորել էր» հարաբերությունները Թուրքիայի և Հայաստանի ու Թուրքիայի հայ համայնքի միջև:

1lurer.am

Բաժին՝ Աշխարհում

Թուրքիայի ՊՆ-ը մարտի 19-ին հայտարարեց, որ Սիրիայի տարածքից հրթիռային հարձակման է ենթարկվել Քիլիս նահանգը. «Սիրիայից արձակված հրթիռները ընկել են Քիլիս նահանգի անապատային տարածքում։ Զոհեր չկան, վնասներ չեն պատճառվել»,- գրում է այդ երկրի ՊՆ-ն` Twitter-ի պաշտոնական էջում։

Ինչպես նշվում է` թուրքական կողմը պատասխան հարվածներ է հասցրել։

***

Մարտի 18-ին ավարտվեցին Ադրբեջանի ԶՈՒ զորավարժությունները, ներգրավված էին մինչեւ 10 հազար զինծառայողներ, շուրջ 100 միավոր տանկ եւ այլ զրահատեխնիկա, տարբեր տրամաչափի մինչեւ 200 հրթիռահրետանային կայանքներ, համազարկային կրակի եւ ականանետերի ռեակտիվ համակարգեր, մինչեւ 30 միավոր ռազմական ավիացիա, ինչպես նաեւ տարբեր նշանակության անօդաչու թռչող սարքեր։

***

«Թուրքական ավիաշինական արդյունաբերություն» ընկերության (TAI) տնօրեն Թեմել Քոթիլը հայտարարել է, որ «Տեղական կործանիչ ինքնաթիռ» (Milli Muharip Ucağıՙ MMU) ծրագրի շրջանակներում նախատեսվում է ամսական արտադրել 2 միավոր TF-X կործանիչ։ Դրանցից յուրաքանչյուրը կարժենա 100 մլն դոլար։ Այս մասին հայտնում է Combat տելեգրամյան ալիքը` հղում անելով TAI-ին։

TAI տնօրենի պնդմամբՙ այժմ կործանիչների նախագծի վրա աշխատում է մոտ 1000 թուրք ինժեներ, որոնց թիվը ընկերությունը ցանկանում է հասցնել 6000-ի։ Նախագծի վրա աշխատում է նաեւ շուրջ 100 բրիտանացի ինժեներ։

***

Ադրբեջանում մի քանի նոր զորամասեր են բացվել, այդ թվում` ռազմաօդային ուժերի։ Դրանցից մեկը գտնվում է Սյունիք-Սանասար (Կուբաթլու) սահմանային գոտում։ Մարտի 18-ին Ադրբեջանի ՊՆ նախարար Զաքիր Հասանովն ու պաշտպանական գերատեսչության մի շարք անդամներ մասնակցել են այդ զորամասերի բացման արարողություններին։

***

Մարտի 19-ին ՌԴ սեւծովյան վեց սուզանավեր անցել են շուրջօրյա մարտական հերթապահության, նշում է ՌԴ ՊՆ մամլո ծառայությունը։

***

Թուրք մասնագետները ուկրաինացի զինվորականներին կնախապատրաստեն բնակեցված տարածքներում մարտեր վարելուն. հայտնում են ռուսական թելեգրամալիքները։

Հայտնի է դարձել, որ Ուկրաինան Թուրքիայի հետ պայմանավորվել է հրահանգիչների ռազմական օգնության հարցում։ Այս տարվա մայիսի վերջին Ուկրաինա կժամանեն թուրք ռազմական մասնագետներ, որոնք մինչեւ հուլիսի կեսերը Ուկրաինայի զինված ուժերի ռազմական անձնակազմի համար կանցկացնեն դասընթաց բնակավայրերում ռազմական գործողությունների անցկացման վերաբերյալ։

Նշվում է, որ ուկրաինացի գեներալները շատ հետաքրքրված են Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմի ընթացքում ձեռք բերվածՙ թուրքական զինուժի փորձով։ Ընտրված թուրք դասախոսների թվում կլինեն 44-օրյա պատերազմի անմիջական մասնակիցներ։

***

ՌԴ ռազմածովային ուժերի գլխավոր հրամանատար Նիկոլայ Եվմենովը հայտարարել է, որ ՌԴ ռազմածովային ուժերը 2021 թվականին կստանան երեք ատոմային սուզանավեր։

***

ՆԱՏՕ-ի երկրորդ ծովային մշտական ստորաբաժանման (SNMG2) նավերը Սեւ ծովում վարժանքներ են անցկացրել Վրաստանի առափնյա պահպանության նավերի հետ։

«Համատեղ ծովային զորավարժություններին մասնակցել են ՆԳՆ-ի սահմանապահ ոստիկանության առափնյա պահպանության «Այլենդ» դասի «Դիոսկուրիա» եւ «Օչամչիրա» նավերը, ինչպես նաեւ ՆԱՏՕ-ի երկրորդ ծովային մշտական ստորաբաժանման Regina Maria (Ռումինիա), Kemalreis (Թուրքիա) եւ Smeli (Բուլղարիա) նավարը։

Վարժանքների նպատակն Է Վրաստանի եւ դաշինքի անդամների ծովային ստորաբաժանումների համատեղելիության մակարդակի բարձրացումը»,- ասված Է հաղորդագրության մեջ։

ՆԱՏՕ-ի նավերը Վրաստանի տարածքային ջրեր Էին մտել մարտի 15-ին։

***

Իրանը կշարունակի ամրապնդել իր հրթիռային ներուժըՙ իր պաշտպանական ծրագրերին համապատասխան։ Այս մասին հայտարարել է Իրանի պաշտպանության նախարար, բրիգադի գեներալ Ամիր Խաթամինՙ նշելով, որ Իրանն ընթացիկ տարում զգալի առաջընթացի է հասել պաշտպանական արդյունաբերության ոլորտում, չնայած բոլոր սահմանափակումներին։

***

Ռոստեխ կորպորացիայի ղեկավարությունը որոշում է կայացրել դադարեցնել «Սուխոյ» եւ «ՄիԳ» ընկերություններիՙ որպես առանձին իրավաբանական անձանց գոյությունը։ Այս որոշումը կայացել է խորհրդակցության արդյունքների հիման վրա, որին մասնակցում էին Ռոստեխի եւ Միացյալ ավիաշինական կորպորացիայի ղեկավարությունը։ Այս մասին գրում է РБК-նՙ հղում անելով ավիացիայի արդյունաբերության աղբյուրին եւ Ռոստեխի մամուլի ծառայության հաստատմանը։

***

Հատված Մովսես Հակոբյանի` «Իրավունք» թերթին տված հարցազրույցից. «Աբսուրդի ժանրից են այն կանխատեսումները, թե իբր պատերազմի վտանգ կա. այսօր` ո՛չ Թուրքիան, ո՛չ Ադրբեջանը չեն գնա նման արկածախախնդրության, բայց ոչ թե որ չեն կարող կամ չեն ուզում»։

- Ուրե՞մն։

- Էրդողանն էլ, Ալիեւն էլ շատ լավ գիտեն, որ Հայաստանի դեմ որեւէ քայլ, առավելեւս ռազմական, Ռուսաստանը անպատասխան չի թողնի։

- Իսկ Սյունիքի, Զանգեզուրի մասով մտահոգություններ չունե՞ք։

- Մտահոգություններ ունեմ, բայց ռազմական գործողություններ թեկուզ հենց այդ հատվածում ես գոնե մոտ ապագայում բացառում եմ»։

***

Ամերիկյան Thomas Hudner էսկադրային ականակիրն ուղեւորվել է Սեւ ծովՙ անվտանգության ապահովման գործողություններ իրականացնելու համար։ Այս մասին տեղեկացրել է ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի Վեցերորդ նավատորմը։

***

ԱՄՆ նախագահականում քննարկում են զորքերն Աֆղանստանից դուրս բերելու մասին։ Այս պահին, ինչպես հայտնում են Պենտագոնն ու Սպիտակ տունը, վերջնական որոշում չկա։

***

Ըստ The Times օրաթերթի, բրիտանական ռազմական հետախուզությունը հայտնել է, որ Ռուսաստանը ռադիոէլեկտրոնային պայքարի միջոցներ է կիրառել Կիպրոսում Ակրոտիրի ավիաբազայի բրիտանական A400M ինքնաթիռների դեմ։

Տեղեկության համաձայն, Ռուսաստանը պարբերաբար փորձել է խափանել A400M-երի արբանյակային կապը։ Բրիտանական աղբյուրների հաղորդմամբՙ ինքնաթիռները տեղափոխել են միայն զինվորականներ ու պահեստամասեր:

hetq.am

 
Բաժին՝ Աշխարհում
Քիչ առաջ տեղի ունեցավ իմ հանդիպումը «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցության ղեկավար Գագիկ Ծառուկյանի հետ: Այս մասին Ֆեյսբուքի իր էջում գրել է ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը:
 
«Հանդիպման ընթացքում արձանագրեցինք, որ ստեղծված ներքաղաքական իրադրությունից լավագույն ելքը արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններն են:
 
Հաշվի առնելով նաև Հայաստանի Հանրապետության նախագահի հետ, «Իմ քայլը» խմբակցության հետ, «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության ղեկավար Էդմոն Մարուքյանի հետ իմ ունեցած քննարկումները՝ սույն թվականի հունիսի 20-ին Հայաստանի Հանրապետությունում կանցկացվեն արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ»,- գրել է վարչապետը:
1lurer.am

 

 

Բաժին՝ Հայաստանում
(Մաս 1)
Հեղինակ Ջան Բելամի Ֆաստեր
Թարգմանությունը՝ Դոկտ. Ռուբիկ Սարդարյանի
Հոգո Չավերզը 2012 թվականի հոկտեմբերի 20-ին, երբ չորրորդ անգամ վերընտրվեց Վենեզուելայի նախագահ ու իր մահից ընդամենը մեկ ամիս առաջ, հանրահայտ մի ելույթ ունեցավ, «փոփոխություններ իշխանավարության մեջ» թեմայով: Այս ելույթը հիշատակելի է ու ներկայացնում է Վենեսուելայի նախկին հեղափոխությունը, ներկան և ապագան: Բացի դա, այս ելույթում ներկայացվում է 21-րդ դարում դեպի սոցիալիզմ ընթացող ընդհանուր հարցը:
Չավերզը շեշտում է իշխանության գագաթում փոփոխությունների անհրաժեշտության մասին, որոնք անհրաժեշտ են «կոմունային պետություն» ստեղծելու համար: Նախատեսվում է ուժը հանձնել այն անձնավորություններին, որոնք սկսել էին կոմունային խորհուրդներ կազմել (ընտանեկան խմբեր, որոնք արդեն, ընդգրկված էին քաղաքի ինքնավար ծրագրերում: Դրանց թիվը մոտ 200-400 ընտանիք էր, իսկ գյուղական միջավայրերում 50-100 ընտանիք): Չավերզը շեշտում էր, որ հիմնական նպատակը հեղափոխությունը արագացնելու նոր փուլում կոմունաների հաստատումն է, այնպիսի կոմունաներ, որոնք «կոմունային պետության» հիմնական սյունը կհամարվեն: Աշխարհագրական փոքր շրջանների բնակչությունը ինքնավար կոմունային խորհուրդներում կհամախմբվեն և կունենան կոմունայի մի խորհրդարան, որը կազմված կլինի մասնակցության հիման վրա: Իրականում կոմունաները քաղաքական, տնտեսական ու մշակութային կառուցվածքներ են, որոնք իրենց մասնակցությունն են բերում սննդի արտադրության, սննդի բաշխման, անվտանգության, բնակարանների բնակեցման, հաղորդակցության, մշակութային, կոմունային օժանդակությունների, կոմունային բանկային համակարգի և արդարադատության համակարգերի բնագավառներում: Այս բոլորը 2010 թվականին օրինականացվեց, օրենքի ուժ ստացավ ու գործադրվեց: Սա համարվում էր օրենքի ու կոմունաների կազմակերպության օրենք և կոչվում էր ժողովրդական ուժի օրգանական օրենք՝ (Organic Laws of Popular Power): Այդտեղ տնտեսական համակարգի կազմակերպությունը կոմունայի բնույթ էր կրում:
Չնայած հազարավոր կոմունային խորհուրդներ գոյություն ունեին, սակայն ոչ մեկը դեռ չէին գրանցվել: Այդ ճանապարհին արգելքներ ու դժվարություններ շատ կային: Այսինքն՝ շրջանային մեծ կազմակերպությունները, որոնք որոշված էր կոմունային խորհուրդների մի մասը լինեին դեռ չէին կազմվել:
Չավերզը 2012 թվականի հոկտեմբեր ամսի իր ելույթում խոսում էր սոցիալիստական քաղաքական մի զարգացման մասին՝ երկրի ու կյանքի բոլոր մակարդակներում, նպատակ ունենալով ամբողջ քաղաքական իշխանությունը փոխանցել ժողովրդին, և դա նշանակում էր հեղափոխության անվերադարձելիություն: Չավերզը դրական տեղ էր հատկացնում սոցիալիստական տեսաբան Իստովան Մեզարուշի՝ դեպի սոցիալիզմ անցումային ճանապարհի տեսությանը:
Ես իմ ձեռքի տակ մի գիրք ունեմ Իստովան Մեզարուշից, որի 19-րդ գլխի անվանումն է «կոմունային համակարգը և արժեքի օրենքը»: Այդ գլխում երկու հետաքրքիր տող կա, որ ձեզ եմ ներկայացնում. «Սոցիալիստական ձեռքբերումների չափանիշները այն բոլոր գործողություններն ու քաղաքականությունն է, որոնք կիրառվում են հասարակությունում դեմոկրատիկ ձևով ինքնակառավարման և հսկողությանը ներքո»: Այսպիսով դեմոկրատիայի հարցն է հիմնականում առաջ քաշվում: Սոցիալիզմը հիմնականում իսկական դեմոկրատիան է, դրա հակառակ կողմում կապիտալիզմն է, որը հիմնականում հակադեմոկրատիկ և մենաշնորհային է ու կապիտալի պարտադրումն է կապիտալիստ էլիտար խավի կողմից:
Չավերզը հեղափոխական հին տեսություն էր առաջ քաշում և այսպես էր մեկնաբանում. «Հեղափոխության հերթականությունը պետք է այսպես լինի, որ սկզբից քաղաքական հեղափոխություն կատարվի, հետո քաղաքական ազատություն և վերջում տնտեսական հեղափոխություն իրականացվի: Մենք պետք է պահպանենք քաղաքական ազատությունը, հետո անընդհատ քաղաքական պայքար պետք է մղենք, դրանից հետո մշակութային ու հասարակական պայքարի հերթը կհասնի»: Այսպիսով անցումը դեպի սոցիալիզմ առաջի հերթին քաղաքական մի հարց: Ժողովրդական, առաջադիմական ու մասնակցային ալտերնատիվի ստեղծումը միայն այն դեպքում կարող է լինել, երբ փոփոխություններ տեղի ունենան տնտեսության, արտադրության և սեփականության ոլորտներում: Այս ժողովրդական նոր բազան պետք է կապիտալին համարժեք ուժ ունենա: Չավերզը այն կարծիքին էր, որ այս նոր ձևը պետք է ցանցային ձևով աշխատի և ունենա մեծ բազաներ և պնդում էր, որ եթե նման ձևով չաշխատի՝ պարտության կդատապարտվի ու հին համակարգի կապիտալիզմի միջոցով կկլանվի, որովհետև կապիտալիզմը մի հրեշի նման է: Չավերզի վերլուծությունը հենվում է Մեզարուշի «հասարակության մետաբոլիկ վերարտադրություն» հասկացողության վրա: Ըստ այս տեսության կապիտալիստական համակարգը համընդհանուր վերարտադրող համակարգ է, մի տեսակ կանոնավոր մետաբոլիզմ, որը մարդկանց միմյանցից, հասարակությունից ու բնությունից օտարացնում է: Այսպիսով իրական սոցիալիստական քաղաքատնտեսության առաջացման համար անհրաժեշ է կոմունային պետության ստեղծումը, որպես ալտերնատիվ, որը կաշխատի, որպես հասարակության փոխանակումների ու արտադրության հիմք: Նման կոմունային ու քաղաքական դեմոկրատիկ կազմակերպությունը հանդես է գալիս որպես սոցիալիզմի բացարձակ անհրաժեշտություն և խիստ հակասության մեջ է այն ընթացքի հետ, որը առաջացավ և կիրառվեց Սովետական Միությունում, որտեղ երբեք դեմոկրատիա չի եղել, սոցիալիզմ չի եղել և սոցիալիստական հեղափոխությունը իր ընթացքից շեղվել է: Չավերզը նշեց, որ 21-րդ դարի դեպի սոցիալիզմ անցնելու նպատակը նոր դեմոկրատիկ հեգեմոնիայի ստեղծումն է, որը մեզ պարտադրում է երբեք չպարտադրենք ժողովրդին այլ համոզենք: Նա նշեց, որ Բոլիվիայի հեղափոխության ձեռքբերումների համար դեռ հստակ գործողություններ չեն կիրառվել, այսինքն դեռ չի իրականացվել ուժի իսկական փոխանցումը ժողովրդին և կոմունաների առաջացումը:
Շարունակելի ...
 
 
Բաժին՝ Աշխարհում

 

Շատ ծանր տարի ենք ունեցել ու դժվարանում ենք Մարտի 8-ը շնորհավորելու և ուրախանալու համար: Այս տարի կանայք այնպիսի պայմաներում են հիշում իրենց համերաշխության օրը՝ Մարտի 8-ը, որը միջազգային մասշտաբով մի կողմից համաճարակը խլել է միլիոնավոր մարդկանց կյանքը և դեռ կյանք է խլում և մյուս կողմից հայ կանայք ունեցել են ծանր կորուստներ վերջին պատերազմում :
Կանայք այնպիսի մի աշխարհում են տոնում իրենց տոնը, որտեղ կապիտալիստական համակարգում առաջացած կառուցվածքային ճգնաժամը դեռ ավելացնում է աղքատների թիվը կանանց ճամբարում: Միայն արդար սոցիալիստական համակարգում հնարավոր կլինի կանաց և տղամարդկանց իսկական հավասարություն հաստատել:
Այս ծանր պայմաններում աշխարհի առաջադեմ կանայք հավատալով իրենց հաղթանակին պայքարում են ամենրուեք:
Այսօր Հայաստանում կանայք այնպիսի պայմաներում են նշում Մարտի 8-ը, որտեղ համաշխարհային կանանց խնդիրներից բացի, կրում են թրքա-ադերբեջանական պարտադրված պատերազմի հետևանքով, իրենց հազարավոր զոհվածների, հաշմանդամ դարձած կամ անհետ կորած զավակների, ամուսիների ու հարազատների ցավը:
Հայ Ձախ Ֆորումը իր ցավակցությունն է հայտնում զավակ և ամուսին կորցրած մայրերին ու այրի կանանց, ու ցանկանում է համբերություն: Բացի պատերազմի հետևանքով ստեղծված բազմաթիվ խնդիրներից, ցավոք Հայաստանում Հայ կանայք ինչպես նախկին ռեժիմի ժամանակ, այնպես էլ ներկա իշխանությունների օրոք իրենց խնդիրների մեծ մասը մնում են չլուծված:
2018-թվի ապրիլ-մայիսյան թավշյա հեղափոխության հիմնասյունն եղել են հայ կանայք ու երիտասարդ աղջիկները: Կանանց պայքարը անուրանալի է հասարակության զարգացման գործում:
Հայ ձախ ֆորումը կոչ է անում հայ աշխատաավոր կանանց շարունակել իրենց պայքարը հակահեղափոխական նախկին թալանչիների ու այսպես կոչված 17 հետադեմ կուսակցությունների դեմ: Մենք հավատացած ենք որ տնտեսական հեղափոխության հաջողության դեպքում հնարավոր կլինի միայն մասամբ լուծել կանանց խնդիրները: Վստահաբար ձեր պայքարի շնորհիվ կարող էք նվաճել ձեզանից խլված իրավունքները թե՛ աշխատատեղերում հավասար աշխատավարձի և թե՛ հասարակությունում կանանց իրավունքները ձեռք բերելու համար:
Պիտի արձանագրել, որ անկախությունից հետո հայ կանայք անդադար պայքարել ու պայքարում են իրենց իրավունքների համար՝ հատկապես տնտեսական բնագավառում: Նրանք դեռ շատ գործ ունեն կատարելու աշխատավորական ու աշխատավարձ ստացողների անկախ արհմիությունների ստեղծման ու հզորացման գործում, քանի որ գործատուները հաճախ խոչընդոտներ են ստեղծում այդ ուղղությամբ և դժբախտաբար իշխանությունը անկախ արհմիությունների գոյացման գաղափարախոսություն չունի իր էության պատճառով:
Կեցցե Հայ կանանց պայքարը արդար հասարակություն ստեղծելու ուղղությամբ:
Հայ Ձախ Ֆորում, Երևան, 8 Մարտի, 2021 թ

Բաժին՝ Հայաստանում