ԱՅՍՕՐՎԱ ԱՇԽԱՐՀԸ ԵՎ ԿԱՊԻՏԱԼԻԶՄԻ ՇԱՐԺՄԱՆ ԸՆԹԱՑՔԸ
Եթե նայենք այսօրվա աշխարհին, կնկատենք, «անչափ վտանգավոր» շարժման մի ընթացք, որը Մարքսիստ տեսաբան Ամինը պատկերացնում էր ապագայի կապիտալիստական համակարգի համար: 1992 թվականին Սամիրա Ամինը մի փոքրիկ գրքույկ «Խառնաշփոթ Կասրություն» անվան տակ հրատարակեց, որը լույս է տեսել նաև «Ամերիկայի «Մանթլի Ռիվիու» թերթում: Նա իր գրքույկում այս հարցն էր առաջա քաշել թե արդյո՞ք համաշխարհայնացման գաղափարախոսության տիրապետության հիման վրա հնարավոր է այս եզրակացության հանգել, որ երկրագնդի բոլոր հասարակությունները արդյո՞ք պետք է հանձնվեն այն բանականության հիմունքներին, որ իշխում է համաշխարհային կապիտալի տարածման իրողության վրա: Չնայած այս տեսությունը ներկայումս իշխող մի տեսություն է, սակայն ոչ միայն ոչ տրամաբանական և սխալ է, այլ նաև անչափ վտանգավոր:
1991-1992 թվականներին, երբ տեղի ունեցավ ԱՄՆ-ի հարձակումը Իրաքի դեմ, փլուզվեց Սովետական Միությունը և Չինաստանը ինտեգրվեց համաշխարհաին տնտեսությունում, ԱՄՆ-ի ժամանակի նախագահ Բուշ հայրը հայտարարեց «Աշխարհի նոր կարգի» մասին, որ իբրև թե կապիատալիզմը մեկ անգամ ու մշտական ձևով հաղթել է: Ոչ մի բան չի կարող կանգնեցնել համաշխարհային կասրության տարածումը Ամերիկայի գլխավորությամբ և հպատակության ներքո: Այն ժամանակ ԱՄՆ-ը տարածում էր այսպես կոչված «Վաշինգտոնի Համաձայնություն»-ը՝ մի ծրագիր նեոլիբերալիզմի համաշխարհայնացման և երկրագնդի բնակչության մեծամասնության պրոլետարացման մասին: 1992 թվականին Ֆրանսիս Ֆուկոյամայի գիրքը՝ «Պատմության վերջը և վերջին մարդը» վերնագրով բոլոր լրատվամիջոցներում տարածվում էր, որպես լավ լուր:
Ինչո՞ւ Սամիրա Ամինի և Մանթլի Ռիվիուի տեսակետները համընկնում են իրար հետ և ընդհանուր էին: Սրա պատասխանը կարելի է գտնել մի շարք պատմական ընթացքների մեջ, որ Սամիրա Ամինը անդրադարձել է իր փոքրիկ գրքույկում: Ամինը այն կարծիքին էր, որ տարածվող համաշխարհայնացման գաղափարը գերազգային պետության բացակայության պայմաններում կզուգորդվի Միացյալ Նահանգների հեգեմոնիայի նվազեցման ու համաշխարհային կապիտալիզմի համակարգում ճեղքերի առաջացման հետ: Իմպերիալիստական շարունակական խառնաշփոթման հիմնական պատճառները աշխարհի կապիտալիստական եզրային ու կիսաեզրային երկրների հետևումն է եռանկյունի երեք երկրներից՝ Միացյալ Նահանգներից, Ճապոնիայից և Եվրոպական Խորհրդից: Տնտեսության բնագավառում այստեղ աստիճանաբար ֆինանսական կապիտալիզմը սկսում է իշխել: Լիբերալ դեմոկրատիան սկսում է փլուզվել ու ստեղծվում է մի տեսակ ֆաշիզմ, որտեղ ռասիզմը, հակաֆեմինիզմը և ուժի իշխանությունը դառնում է նրա գլխավոր հատկություններից մեկը: Եթե դիտենք այսօրվա աշխարհին, կը նկատենք վտանգավոր ճանապարհի ընթացքը, որը Ամինը պատկերացնում էր կապիտալիստական համակարգի համար: Կարծես թե նրա պատկերացումները ներկայումս իրականանում են և դրանք են՝
1-Կապիտալիստական աշխարհի կենտրոնում ճգնաժամի առաջացում և ֆինանսական կապիտալի տիրապետություն:
2- Տեղի ունեցող կենսամթնոլորտային աղետ:
3-Կորոնան և զարգացող էպիդեմիոլոգիական ճգնաժամ:
4-Երկկողմանի ու մշտական պատերազմ, որտեղ բացակայում է սահմանված սահմանափակումները և որը ուժեղանում է Չինաստանի դեմ Ամերիկայի նոր սառը պատերազմով:
5-Երրորդ աշխարհի երկրների արտաքին պարտքերի ավելացում:
6-Աշխարհի մոտավորապես բոլոր երկրներում ֆաշիստական շարժումների զարգացում:
Ներկայիս փուլում, երբ կապիտալիզմը իրականացնում է ամբողջ հսկողություն, մոնոպոլիաների ու հասարակական զանգվածային լրատվամիջոցների զարգացմամբ, համաշխարհային հաղորդակցության համակարգը տարբեր ձևերով խորտակվում է:
Դժվար է պատկերացնելը, որ բալոր այս հարցերը, որոնք նման են «խառնաշփոթ կասրություն» մտքին նախագուշակում էին Ամինն ու «Մանթլի Ռիվիու»-ն կապիտալիզմի հաղթանակի պահին:
Կապիտալիզմի հաղթանակի հավասարեցումը պատմության վերջնակետի հետ, ինչպես Ֆուկոյաման է ասում, նշանակում է միայն այն իրականության ընդունումը, որ կապիտալիզմը աշխարհը խորտակման եզրին է կանգեցրել, այն ինչ Ֆրեդրիկ Էնգելսը «հասարակական ինքնասպանություն» էր անվանում: Պարզ իրականությունը այն է, որ մարդկությունը պատմության ընթացքում ազատագրած արտադրողական ուժերը այնքան հսկա են, որ հնարավոր չէ մոնոպոլիստական ու դասակարգային մրցակցության ընթացքում նրանց թողնել անարխիստական համակարգի ձեռքերում: Նրանց նպատակը կապիտալի անվերջ կուտակումն է համաշխարհային անհավասարության խորացման հիման վրա:
Այն ինչ ասվեց համընկնում է «Մանթլի Ռիվիու» թերթի համագործակից, ժամանակակից հայտնի տեսաբան Իստեվան Մեզարուշի «Հասարակական հսկողության անհրաժեշտության» տեսությանը և որպես ներկա կապիտալիստական խառնաշփոթության, ճգնաժամային և ողբերգության վիճակի ալտերնատիվ՝ խելացի սոցիալիստական համակարգի ստեղծման համար անընդհատ ու անդադար պայքարի մղումն է: Սոցիալիստական համակարգի ստեղծման նպատակը պետք է լինի ստեղծել մի աշխարհ առանց էկոլոգիական խնդիրների և հավասար հիմունքների վրա: Սա այն պատկերացումն է, որ Մանթլի Ռիվիուն իրեն պարտավորված է զգում: Միայն սոցիալիզմի համար մի հեղափոխական տրամաբանական պայքար է կարող փրկել այս խառնաշփոթ խոռտակվող աշխարհը: Մանթլի Ռիվիուն անցյալ 70 տարիների ընթացքում հավատարիմ է մնացել պայքարի այս գաղափարին:
Մանթլի Ռիվիու հանդեսի խմբագիր՝ Ջան Բելամի Ֆաստեր
Պատրաստվեց՝ Հայ Ձախ Ֆորումի կողմից
ՄՈՍԿՎԱՅՈՒՄ ԻՆՉ Է ԲԱՆԱԿՑԵԼ ԻՐԱՆԻ ԱՐՏԳՈՐԾՆԱԽԱՐԱՐԸ
Վերջերս Իրանի Իսլամական Հանրապետության արտգործնախարար պրն․Ամիր Աբդոլլահիանը տարածաշրջանի վերջին անցուդարձերի կապակցությամբ մեկնեց Մասկվա ու հանդիպումներ ունեցավ Ռուսաստանի արտգործնախարար Լավրովի և ուրիշ պաշտոնյանների հետ։ Բանակցությունների ընթացքում կարևոր տեղ էր գրավում Իրանի, Հայաստանի ու Ադրբեջանի հետ կապված վերջին անցուդարձերը։ Այս կապակցությամ Իրանի հայտնի «Շարղ» օրաթերթում պրն․ Բահրամ Ամիր Ահմադյանը մի հոդված է հրատարակել, որի համառոտը ներկայացնում ենք ձեր ուշադրությանը՝
Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը այն կարծիքին է, որ Կովկասի հարցերի լուծման բանալիներից մեկը Ռուսաստանի ձեռքում է և այդ իսկ պատճառով ավելի ճիշտ կլինի, որ բոլոր հարցերը համադրել Ռուսաստանի հետ։ Ռուսաստանի միջոցով Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև համաձայնագիրը միջազգային մի փասթաթուղթ չէ, այլ կողմերի միջև ձեռք բերված մի համաձայնագիր, որտեղ կողմերը համաձայնվել են զինադադար հաստատել։ Առանց Մինսկի խմբի կողմից ձեռք բերված համաձայնագիրը ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդը չի կարող ընդունել։ Համաձայնագրի 9-րդ կետում նշված է, որ Լաչինը պետք է հանդիսանա Արցախի և Հայաստանի միջև փոխհարաբերության միջանցք, որը հսկվում է Ռուս երկու հազար խաղաղապահ ուժերի կողմից։ Համաձայնագրում ուզում էին նշել, որ Լաչինի միջանցքի փոխարեն Հայաստանի հարավում մի միջանցք էլ Հայաստանը տրամադրի Ադրբեջանին, որպեսի Ադրբեջանը կարողանա հարաբերություն ունենա Նախիջևանի ինքնավար մարզի ադրբեջանցիների հետ՝ Հայաստանի տարածքով։ Այս տարածքը գտնվում է Հայաստանի և Իրանի ընդհանուր 41 կիլոմետրանոց սահմանում։ Սակայն Հայաստանի վարչապետը այդ կետը չնդունեց ու հարցը հենց այդպես էլ մնաց, իսկ Ադրբեջանի Հանրապետությունը սկսեց այսպես պրոպագանդել թե իբրև որոշված է եղել տրանզիտի միջանցք տրամադրվի նրանց, որի միջոցով Թուրքիան Նախիջևանի միջոցով կկարողանա մուտք գործել Հայաստան և այդտեղից էլ Ադրբեջան ու Բաքու և Բաքվից էլ Կասպից Ծովի միջոցով Կենտրոնական Ասիա։ Այս միջանցքի մասին շատ պրոպագանդվեց Թուրքիայի ու Բաքվի կողմից։
Միջանցքի մասին ըստ միջազգային սահմանումների և ըստ իրավական օրենքների միջանցքը գտնվում են այն երկրի հսկողության ներքո, որի տարածքում է գտնվում այն։ Դա նշանակում է, որ միջանցքը այն երկրի տարածքը չէ, որ ուզում է նրանից օգտվել, որովհետև այդ միջանցքի ելքն ու մուտքը գտնվում են այն երկրի պետության սահմաններում, որտեղ այն կա և ելքն ու մուտքը ամբողջովին հսկվում է միջանցքը գտնվող պետության սահմաններում և մաքսատներն ու սահմանապահները նաև այդ երկրից են լինում, այս դեպքում Հայաստանի Հանրապետության հսկողության ներքո։ Մինչ այդ և ներկայումս էլ այդ կապը իրականանում էր Իրանի միջոցով, այսինքն Նախիջևանից մտնում էին Իրան և Իրանի միջոցով մուտք էին գործում Ադրբեջանի Հանրապետության տարածք։ Այս 30 տարվա ընթացքում, որ Ադրբեջանը օգտվել է Իրանի միջանցքից, հանգիստ նրանց բեռնատարները գնում ու գալիս էին և մենք երբեք նրանցից մաքսային տուրք չենք պահանջել։ Հիմա պետք է Ադրբեջանից հարցնել, որ դուք երեսուն տարի Իրանի տարածքից օգտվել եք ու մինչև հիմա Գորիս-Կապանի դեպքի նման մի բան չի պատահել ձեր համար, հիմա ինչ է պատահել, որ դուք մեր բեռնատարներից մաքսատուրք եք պահանջում և երկու վարորդի էլ ձեռբակալել էիք։ Սա ի՞նչպիսի հարևանություն է, Նախիջևանի գոյությունը կախված է եղել Իրանից։ Պարզ է, որ Իրանի արտգործնախարարը այս հարցերը քննարկել է Լավրովի և Ռուսաստանի մյուս պաշտոնյանների հետ և վստահ ասել է, որ ձեր ազդեցությունից օգտվեք այս հարցերը լուծելու ուղղությամբ։ Հիմա որոշված է, որ Իրանը իր հնարավորություններից օգտվելով օգնի Հայաստանին, որպեսի ինչքան շուտ Գորիս-Կապան այդ 25 կիլոմետրանոց ճանապարհին փոխարինող ճանապարհի շինության գործում օգնել։ Ռուսաստանի և Իրանի միջև բանակցություններում Հայաստանի և Ադրբեջանի հարցը քննարկման կարևոր հարցերից է եղել։ Մյուս քննարկվելիք հարցերից են եղել Աֆղանեստանի և Իրանի Միջուկային համաձայնագրի հարցերը։
Վերոհիշյալ հարցերը Իրանի համար կենսական են։ Դեռ որևէ զեկույց չի ներկայացվել թե ինչքանով է հաջող եղել բանակցությունները, սակայն պետք է դրական գնահատել Իրանի նախաձեռնությունը այս հանդիպումների կապակցությամբ։
Կարևոր է Կովկասի և Ադրբեջանի հարցը, նախատեսվում էր, որ այս հարցի լուծման համար օգտվել 3+3 բանաձևը, այսինքն Կովկասյան երեք երկրները՝ Հայաստանը, Վրաստանը և Ադրբեջանը մի կողմում և մյուս կողմում Ռուսաստանը, Իրանը և Թուրքիան, որպես տարածաշրջանի հարևան երկրների ուժեր։ Այս բանաձևի վրա պնդում է Ռուսաստանը, սակայն Ադրբեջանը ավելի շուտ պնդում ունի 2+2 բանաձևի վրա, այսինքն Ռուսաստանը, Թուրքիան, Հայաստանը և Ադրբեջանը։ Վրաստանն էլ հայտարարել է, որ որևէ բանաձև, որտեղ Ռուսաստանը ընդգրկված լինի չի ընդունելու և չի մասնակցելու, որովհետև Ռուսաստանը իրենց երկրի երկու տարածք գրավել է։ Հիմա խնդիրը այն է թե ինչպիսի նախաձեռնություն պետք է լինի բանակցությունների համար, որպեսի նպաստի տարածաշրջանի անվտանգությանը։ Լավրովը նաև հայտարարել է, որ մենք ցանկանում ենք տարածաշրջանի համար անվտանգության մի եղանակ սահմանել։ Սրանք կարևոր հարցեր են, որոնց մասին բանակցությունները պետք է շարունակվեն ու տեսնենք որտեղ է հասնում։
Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը զգայուն է իր հյուսիս արևմտյան սահմանների և Ադրբեջանի ու Իսրայելի միջև կապերի նկատմամբ։ Մի ժամանակ Ադրբեջանը պատճառաբանում էր, որ դուք Հայաստանի հետ հարաբերություն ունեք, որը մեր թշնամին է, մենք էլ ուզում ենք Իսրայելի հետ հարաբերություն ունենանք, որը ձեր թշնամին է։ Այսինքն ուժերի հավասարակշռության վեճն էին առաջ տանում։ Սակայն հարցն այն է, որ մենք Հայաստանի հետ որպես մի հարևան ենք հարաբերվում և Հայաստանի ու Ադրբեջանի կշիռը մեզ համար հավասար է եղել։ Որովհետև եթե մենք Հայաստանին մի կամուրջ ենք տվել Արաքս գետի վրա շփվելու և հարաբերվելու համար, մեր հողն էլ երկար տարիներ է, որ տրամադրել ենք Ադրբեջանին Նախիջևանի հետ կապ ստեղծելու համար։ Սա Ադրբեջանի Հանրապետության իշխանության անշնորհակալությունն է Իրանի նկատմամբ։ Թվում է թե մենք մեր ունեցած լծակներից լավ չենք օգտվել։ Մենք այդ կարողությունը և կամքը ունենք և դա պետք է ցուցադրենք Ադրբեջանին։ Սակայն հիմնական հարցը այն է, որ Իրանը երբեք պատերազմ չի ցանկանում։ Խնդիրը այնտեղից սկսվեց, որ Թուրքիան, Ադրբեջանը և Պակիստանը այդ տարածաշրջանում ռազմավարժություններ սկսեցին։ Նրանց պատրվակը այն էր, որ Թուրքիան և Պակիստանը այն երկրներն էին, որը չէին ընդունում Ղարաբաղի «գրավումը» Հայաստանի կողմից և Հայաստանի հետ դիվանագիտական հարաբերություններ չունեցան։ Սակայն մենք ասում ենք, որ դուք գնացել եք ու տարածաշրջանից շատ հեռու մի թշնամի երկիր բերել եք մեր սահմանների մոտ։ Մենք Հայաստանի հետ հարևաններ ենք և եթե նրանց հետ հարաբերություն ունենք այն պատճառով է, որ ընդհանուր սահմաններ ունենք և ուզում ենք դրանից օգտվել։ Իրանը սահմանափակված երկիր չէ և Իրանը մի մեծ երկիր է, ով ուզենա մեզի սահմանափակի մենք անտարբեր չենք մնա, օրինակ Վրաստանը որոշ սահմանափակումներ առաջացրեց, որ հույսով ենք վերանա։ Իրանը սահմանափակված չէ միայն ցամաքային ճանապարհներով։ 2040 կիլոմետր ջրային սահման ունենք։ Իրանը Կասպից Ծովի միջոցով կարող է Ռուսաստանի, Կենտրոնական Ասիայի ու աշխարհի հետ հարաբերություն ստեղծի։ Իրանի համար որևէ սահմանափակում չկա, սահմանափակումները Ադրբեջանի համար է։ Եթե Ադրբեջանը ուզենա Իրանի համար խոչընդոտներ առաջացնի, վստահ կաշխատի Թուրքիայի միջոցով կատարի այն, սակայն այդ դեպքում էլ նպատակահարմար չեն պայմանները, որովհետև եթե ուզենա Նախիջևանից անցնի սահմանափակումներ ունի և Իրանը կարող է դեմը առնի և ցամաքային ճանապարհ չտրամադրի և կապը խզի։ Այդ դեպքում Նախիջևանը մենակ կմնա, որի բնակչությունը մոտ մեկ միլիոն է։ Այդ դեպքում մենք կարող ենք Ռուսաստանի միջոցով Եվրոպայի հետ կապ ստեղծել։ Մենք ունենք Կասպից Ծովի արևելյան երկաթագիծը։ Կարծում եմ այս երևույթների վնասվողը Ադրբեջանը կլինի։ Ադրբեջանի Հանրապետությունը հենվելով Թուրքիայի ու Վրաստանի վրա ուզում է տարածաշրջանի հավասարումները խախտի, սակայն այդ կարողությունը և պոտենցիալ ուժը չունի։ Բնական է, որ իր երկրի ներսում էլ հակառակորդներ կլինեն։ Ամենալավ ճանապարհը այն է, որ բանակցել ու հարցը լուծել։ Անհավանական է թվում թե պատերազմ տեղի ունենա։ Հնարավոր է Թուրքիան էլ ուզենա ներքաշվել այս հարցոմ և ուզենա վիճակը վաթարացնել, սակայն Թուրքիան է գիտակցում է, որ Էրդողանը և իր կուսակցությունը գտնվում են Թուրքիայի ամենավատ պայմաններում և եթե նման վերաբերմունք ցուցաբերի դա կհամարվի ինքնասպանություն։ Մեզ չի թվում թե պատերազմ կլինի, որովհետև Ռուսաստանն էլ մեջտեղ կգա ու լարվածությունը կնվազեցնի։
Թարգմանությունը՝ Հայ Ձախ Ֆորումի
28 Հոկտեմբերի 2021 Թ․
ԿԱՆԱՆՑ ՇԱՐԺՈՒՄԸ ԹՈՒՐՔԻԱՅՈՒՄ
Նախ ես մի կին եմ հետո լրագրող, մի երկրում, որտեղ առօրյա կյանքում անընդհատ քաղաքական ճնշում է գործադրվում, դժվարացնում է ազատ շարժվելը։ Ես «ֆեմինիստ լրագրող» եմ և լրագրությանը դիտում եմ ֆեմինիստական տեսանկյունից։ Թուրքիայում կանանց իրավունքները անընդհատ ոտնահարվում են և օր չի լինում, որ մի կին չսպանվի, այդ իսկ պատճառով ես ֆեմինիստական տեսանկյունից եմ հարցերին նայում։ Կային ժողովրդական որոշ կանաց խմբեր, որոնք «Զարգացում և Արդարություն» տոտալիտար կուսակցության կողմից պիտակավորվում էին, որպես թշնամիներ։ Սա պատահական չէ։ Էրդողանի կուսակցությունը 2011 թվականին երբ Էրդողանը վարչապետ էր ու դարձավ նախագահ, վերացրեց «Կանանց հարցերի նախարարությունը» և դրան փոխարինեց «Հասարակական հարցերի ու ընտանիքների քաղաքականության նախարարություն»-ը։ Այդ ժամանակ Էրդողանը այսպես արտահայտվեց՝ «Մենք պահպանողական դեմոկրատիկ մի կուսակցություն ենք։ Մեզ համար ընտանիքն է կարևոր»։ Միապետությունները շատ ընդհանուր կետեր ունեն, ամենագլխավորը պայքարի շնորհիվ երկար տարիների մարդկային ձեռքբերումների ոչնչացումն է։ Սակայն կանայք Թուրքիայում միշտ պատրաստ են յուրաքանչյուր հարձակումի դիմաց հակառիակցիա ցուցաբերել։ Անցյալ տասնամյակում ականատեսն ենք եղել կանաց կազմակերպված ու հուսադրող շարժմանը, որոնք պայքարում էին կանաց իրավուքները ոտնահարման ուղղությամբ Թուրքիայում։
«Զարգացում և Արդարություն» կուսակցության իշխանությունը աշխատում է ըստ Էրդողանի համոզմունքների։ Թուրքիայի պետական քաղաքականությունը կանանց դիտում է միայն ընտանիքի սահմաններում և ոչ թե որպես մի անհատ միավորի։ Պետությունը պատրաստ է կանաց զոհաբերել իբրև թե ընտանիքների քայքայման դեմ պայքարում։ Թուրքիայում նոր սկսել են կանաց դեմ բռնությունը օրակարգ դարձնել։
Պահպանողական կրոնական մի իշխանության համար, որը ընտանիքը գերադասում է ամեն ինչից և սեռական խտրականությունը հաստատում է, այսպես է սահմանում ընտանիքը, որ հայրը ընտանիքի գլխավոր դերակատարն է ու ամեն ինչ նրա հսկողության ներքո պետք է լինի, մինչդեռ մայրը միայն ընտանիքի սահմաններում պետք է շարժվի։ Ըստ այս տեսության կանայք պարտադրաբար հիմնականում պետք է տան մեջ ապրեն ու կատարեն իրենաց ավանդական դերը և բռնության հանդեպ լռեն։ Կանաց խորհուրդ է տրվում, որ տղամարդկանց բռնության դեպքում իրենց ամուսիներից չբողոքեն։ Նույն խորհուրդներն են տալիս պետական կրոնական և ընտանեական խորհրդատվական կենտրոնները։
Կանանց նկատմամբ բռնության զարգացումը չի առաջացել միայն կրոնական հարցերի ղեկավարության կենտրոնների ակտիվացման հետևանքով, այլ դատական մարմիններն էլ անտարբեր ու աչքաթող են անում կանաց բռնությունը։ Թուրքիայում կանայք պայքարում են ողջ և առողջ մնալու համար։ Պետությունը խրախուսում է կանանց ունենալ առնվազն երեք երեխա։ Թուրքիայի կանայք ցանկանում են իրենց կյանքի ղեկը իրենց ձեռքում լինի և պայքարում են դրա համար։ Կանայք աստիճանաբար տնտեսական ու հասարակական առումով հզորանում են և դիմադրում են պետության քաղաքականությանը։ Թուրքիայում հաստատվել են կանանց բռնության դեմ օրենքներ, սակայն իշխանությունը երբեք դրանք չի գործադրում։ Թուրքիան հուլիս ամսին դուրս եկավ կանաց դեմ բռնության միջազգային կոնվենցիայից։ Նույն երևությը տեղի է ունենում արհեստական վիժման կապակցությամբ, օրենքով կինը ազատ է ցանկության դեպքում արհեստական վիժում իրականացնել, սակայն իշխանությունը Էրդողանի ղեկավարությամբ ամեն կերպ պայքարում է դրա դեմ։ Արհեստական վիժումը օրինական մի իրավունք է Թուրքիայում, սակայն չես գտնի մի հիվանդանոց, որ օրինական ձևով դա իրականացնի։
Թուրքիան դուրս է գալիս կանաց դեմ բռնության պայմանագրից, նրանց համար կարծես ոչ մի կարևորություն չունի թե ծննդաբերության ժամանակ կանայք հնարավոր է մահանան և կարծես միայն երեխայի ծնունդն է կարևոր, կանանց դիտում են որպես երկրորդ կարգի քաղաքացիներ։ Իշխող պետությունը մերժում է տղամարդկանց ու կանանց հավասարությունը, այդ իսկ պատճառով նպաստում է կանաց բռնության ավելացմանը երկրում։ Բռնություն կատարող անձիք խուսափում են պատժամիջոցներից և օրենքով չեն հետապնդվում, որը պատճառ է դառնում բռնությունների քանակի ավելացմանը։
Չնայած իշխանության ճնշումներին, կանայք երբեք չեն հրաժարվել փողոցային ցույցերից։ Կանայք 2020 թվականի, Մարտի 8-ին, կազմակերպեցին ցույցեր և երբեք հետ չեն նստել իրենց պայքարից ու դիմադրել են պետության քաղաքականությանը։ Նրանք բողոքում էին նաև մարդու անձնական սահմանները քաղաքականացնելու դեմ։ Թուրքիայի կանայք աշխատում են իրենց բողոքի ձայնը հասցնել աշխարհին։ Կանայք ու հատկապես երիտասարդ կանայք աշխույժ և համառ են ու ոչ մի արգելքի դեմ կանգ չեն առնում։ Նրանք հետևում են, որպեսզի երկրում առաջանա քաղաքական ու հասարակական փոփոխություններ։
Բուրչու Կարակաս
ՀԱՅ ՁԱԽ ՖՈՐՈՒՄԸ ՇՆՈՐՀԱՎՈՐՈՒՄ Է ՉԻՆԱՍՏԱՆԻ ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅԱՆ 72-ՐԴ ՏԱՐԵԴԱՁԸ ԵՎ ՄԱՂԹՈՒՄ Է ՍՈՑԻԱԼԻԶՄԻ ԱՎԵԼԻ ՇԱՏ ԱՌԱՋԽԱՂԱՑՈՒՄՆԵՐ
Չինաստանը Ամերիկայից հետո աշխարհի երկրորդ երկիրն է տնտեսության զարգացման տեսակետից ու նախատեսվում է մոտ ապագայում դառնալու է առաջինը աշխարհում, այդ իսկ պատճառով Ամերիկան իր առաջին թշնամին է համարում Չինաստանին և Ռուսաստանին։
Չինաստանը իր հզոր տնտեսությամբ ու սոցիալիստական համակարգով որոշիչ տնտեսական ու քաղաքական դերակատարություն ունի շատ երկրների վրա հատկապես ասիական արևելյան շրջանում։ Քաղաքական տեսակետից ստրատեգիական հարաբերույթուններ ունի Ռուսաստանի, Հնդկաստանի, Հյուսիսային Կորեայի և Իրանի հետ։
Չինաստանը կարողացել է հաղթահարել աղքատությունը իր ամբողջ հսկա ժողովրդի մակարդակով, փորձում է իրականացնել դեմոկրատական սոցիալիզմը։ Նա կարողացել է ու հաջողվել է սոցիալիզմը համապատասխանեցնել 21րդ դարի պայմանների հետ։ Իմպերիալիստական երկրները նախանձով են նայում սոցիալիզմի հաղթանակին Չինաստանում և ամեն կերպ աշխատում են ճնշել Չինաստանին ու իրենց արտաքին առաջին վտանգը անմարդկային ու ժողովրդին շահագործելու ուղղությամբ համարում են Չինաստանին։
Հայաստանը լավ հարաբերությունների մեջ է Չինաստանի հետ ու ողջունելի է դա և պետք է ավելի զարգացնել այդ հարաբերությունները և չենթարկվել Ամերիկյան ու որոշ Եվրոպական երկրների թելադրանքներին Չինաստանի կապակցությամբ։ Մենք շատ դասեր կարող ենք քաղել Չինաստանի տնտեսության զարգացման մոդելներից, որտեղ նկատի է առնվում առաջին հերթին ընդհանուր ժողովրդի շահերը։
Կեցցե Չինաստանի հեղափոխությունը
Կեցցե Սոցիալիզմի հաղթանակը Չինաստանում
Կեցցե Չինաստանցի ժողովուրդը
ՀԱՅ ՁԱԽ ՖՈՐՈՒՄ
ՀՈԿՏԵՄԲԵՐ 2021
Էնվեր Փաշայի ոչնչացման գործում, բացի Հակոբ Մելքումովից, մյուս հայ քաղաքական գործիչների դերակատարությունը
Էնվեր Փաշայի ոչնչացման գործում, բացի Հակոբ Մելքումովից, մյուս հայ քաղաքական գործիչների դերակատարությունը Հարցազրույցների շարան հայոց պատմության կարևորագույն հարցերի շուրջ ,Հայաստանի Հանրապետության պատմական գիտությունների դոկտոր պրոֆեսոր ՎԼԱԴԻՄԻՐ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆԻ հետ:
https://www.youtube.com/channel/UCAulop3vJEQFKIQ34kpslCA