Երբ խոսում ենք սոցիալիզմի մասին ինչ նկատի ունեն՞ք: Ահա տասը բան դրա տեսության, պրակտիկայի և ներուժի մասին, որոնց մասին մենք պետք է իմանանք:

Վերջին 200 տարիների ընթացքում սոցիալիզմը տարածվել է ամբողջ աշխարհում։ Յուրաքանչյուր երկրում այն կրում է իր հատուկ պատմության դասերն ու սպիներն այնտեղ: Ընդհակառակը, յուրաքանչյուր երկրի սոցիալիզմը ձևավորվում է համաշխարհային պատմության, հարուստ ավանդույթների և շարժման բազմազան մեկնաբանությունների հիման վրա, որը դարձել է աշխարհի հիմնական քննադատական արձագանքողը կապիտալիստական համակարգի նկատմամբ:

Մեզ անհրաժեշտ է հասկանանք սոցիալիզմը, քանի որ այն կերտել է մեր պատմությունը և ձևավորելու է մեր ապագան: Դա հսկայական ռեսուրս է՝ կուտակված մտքերը, փորձառությունները և փորձերը, որոնք իրականացվել են նրանց կողմից, ովքեր ցանկանում են ավելի լավը անել, քան կապիտալիզմը:

Իմ վերջին գրքում՝ Հասկանալով Սոցիալիզմը (Democracy at Work, 2019), ես հավաքել եմ և ներկայացնում եմ սոցիալիզմի հիմնական տեսությունները և պրակտիկան: Ես ուսումնասիրում եմ նրա հաջողությունները, ուսումնասիրում եմ նրա մարտահրավերները և բացատրում նրա անհաջողությունները: Հարցը աշխատավայրում ժողովրդավարության վրա հիմնված նոր սոցիալիզմի ճանապարհի առաջարկելն է: Ահա 10 բան այս գրքից, որոնց մասին մենք պետք է իմանանք:

 ՍՈՑԻԱԼԻԶՄԸ ՓՆՏՌՈՒՄ ԵՎ ՁԳՏՈՒՄ Է ԱՎԵԼԻ ԼԱՎ ԲԱՆԻ ՔԱՆԻ ԿԱՊԻՏԱԼԻՄԻՑ

Սոցիալիզմը ներկայացնում է աշխատողների գիտակցելու, որ իրենց տառապանքները և սահմանափակումները ավելի շուտ գալիս են իրենց գործատուներից, քան կապիտալիստական համակարգից: Այդ համակարգը նախատեսում է խթաններ և տարբերակներ երկու կողմերի համար, ինչպես նաև պարգևներ և պատիժներ նրանց վարքագծային «ընտրությունների» համար։ Դա առաջացնում է նրանց համար անվերջ պայքար, որը կարող է վերջ տրվի միայն կապիտալիստական համակարգի փոփոխության:

«Կապիտալ» հատոր 1 գրքում Կարլ Մարքսը սահմանեց հիմնարար անարդարությունը՝ շահագործումը, որը գտնվում է կապիտալիզմի հիմնական հարաբերություններում՝ գործատուի և աշխատողի միջև: Շահագործումը, Մարքսի խոսքերով, նկարագրում է այն իրավիճակը, երբ աշխատողները գործատուների համար ավելի շատ արժեք են արտադրում, քան նրանց վճարվող աշխատավարձի արժեքը: Կապիտալիստական շահագործումը ձևավորում է ամեն ինչ կապիտալիստական հասարակություններում: Ավելի լավ հասարակության  տենչալով՝ սոցիալիստներն ավելի ու ավելի են պահանջում շահագործման դադարեցում և այլընտրանք, որտեղ աշխատողները կգործեն որպես իրենց գործատու: Սոցիալիստները ցանկանում են, որպեսզի կարողանան ուսումնասիրել և զարգացնել իրենց լիարժեք ներուժը որպես անհատներ և հասարակության անդամներ՝ միաժամանակ նպաստելով նրա բարօրությանը և աճին:

Karl Marx, date unknown. Photo from Bettmann/Getty Images.

Սոցիալիզմը տնտեսական համակարգ է, որը խիստ տարբերվում է կապիտալիզմից, ֆեոդալիզմից և ստրկությունից: Վերջիններից յուրաքանչյուրը հասարակությունը բաժանեց գերիշխող փոքրամասնության դասի (ստրկատերեր, հողատերեր և գործատուներ) և գերակշռող մեծամասնություն (ստրուկներ, հողագործնր կամ ճորտեր, աշխատողներ): Երբ մեծամասնությունը ստրկությունը և ֆեոդալական համակարգերը ճանաչեց որպես անարդար համակարգեր, որոնք ի վերջո տապալվեցին:

Անցյալի մեծամասնությունը ծանր պայքար մղեց ավելի լավ համակարգ կառուցելու համար: Կապիտալիզմը ստրուկներին ու ճորտերին փոխարինեց աշխատողներով, ստրկատերերին ու հողատերերին՝ գործատուներով: Պատմական անակնկալ չէ, որ աշխատողները, կամ բանվորներն ու աշխատավարձ ստացողները ի վերջո ձգտելու և պայքարում են ավելի լավ բանի համար: Այդ ավելի լավ բանը սոցիալիզմն է, մի համակարգ, որը մարդկանց չի բաժանում, այլ ավելի շուտ աշխատանքը դարձնում է ժողովրդավարական գործընթաց, որտեղ բոլոր աշխատողներն ունեն հավասար խոսքի իրավունք և բոլորը համարվում են գործատուներ:

Շարունակելի...