Ի՞նչ են անում բանկատերերը: Նախկինում մարդիկ կարծում էին` բանկատերերը նման են միջնորդների այն մարդկանց միջև, որոնք ոչ մի կերպ կարիք չունեն կանխիկ գումարի և այն մարդկանց միջև, որոնք խնայված գումար չունեն և կարիք ունեն փող պարտք վերցնելու, և այսպիսով պահ դրված գումարները պահ դրողներից վերցնում և տալիս են վարկ վերցնողներին, քիչ շահույթ են տալիս պահ դնողներին ու ավելի շատ վերցնում են վարկ վերցնողներից և այդ տարբերությունից շահ են ձեռք բերում: Սա նույն գործն է, որ վաղ անցյալում բանկատերությունը դրանով սկսվեց, սակայն հաստատ այն գործը չէր, որ այսօրվա բանկատերերը զբաղվում են դրանով:
Արի ենթադրենք Միրիամը հեծանիվ է արտադրում և մի բանկատերից ուզում է, որ 5 տարով 500000 ֆունտ վարկ տրամադրի, որպեսզի սարքավորումներ գնի, որոնք նրան հնարավորություն կտան հեծանիվի մարմինը ածխածնի մանրաթելից պատրաստել, որպեսզի ավելի թեթև լինի ու ամուր: Հարց, բանկատերը որտեղի՞ց է 500000 ֆունտ բերում, որպեսզի նրան վարկ տրատամադրի, պատասխանելու համար մի շտապի ասել «մյուս հաճախորդները որ բանկում գումար են պահ դրել»: Ճիշտ պատասխանը այս է՝ «ոչ մի տեղից, օդի քամուց»:
Ի՞նչպես, այսքան հասարակ: Բանկատերը միայն մի 5 թիվ հինգ հատ զրո էլ դրա ետևից շարում է Միրմիամի անունի կողքին և նրա հաշվի համարը գրանցում է էլեկտրոնային տեղեկատվության բազայում կամ ընդհանուր գրքում: Այդ տեղեկատվության բազան ցանկագրում է հաճախորդների հաշիվների մնացած գումարները: Երբ Միրմիամը հաշիվը ստուգելիս տեսնում է 500000 ֆունտ բանկոմատի սարքի վրա աչքով է անում ուրախանում է և անմիջապես գումարը փոխանցում է սարքավորման սարքող մարդու հաշվին: Հենց այսպես հասարակ, կես միլիոն ֆունտ կարծես օդի քամուց ստեղծվում է:
Մի հանճարեղ տնտեսագետ մի ժամանակ ասել էր, որ «Այն գործընթացը, որով բանկատերերը փող են սարքում այնքան հասարակ է, որ մարդու միտքը զարմացնում է»: Այդպես էլ կա: Բանկատերերի կախարդական ուժը, որը նրանց թույլ է տալիս մի գրչի շարժումով կամ ստեղնաշարի (keyboard) վրա քանի կոճակ սեղմելով փող ստեղծել, դա մեզ վախից դողացնում է: Գիտես ինչո՞ւ, որովհետև դժվար է հավատալ, որ արժեքը ոչնչից է առաջանում: Բայց թող վերադառնանք այն պահին, երբ բանկատերը 500000 ֆունտ ստեղծեց մի կախարդական ձեռնափայտով: Ուրիշ խոսքով, բանկատերը ներկայիս Միրիամին՝ գործատուին իր հեծանիվ վաճառելու ծրագրով այնպես է դասավորում, որ նստի ժամանակի թաղանթի մոտ և դրա միջոցով հասնի այն Միրիամին, ով կարող է հինգ տարի հետո էլ գոյություն ունենալ, այսինքն մի հաջողակ հեծանիվ արտադրող ընկերության, որը ղեկավարում է լավ եկամուտ ունեցող բիզնես, և կես միլիոն ֆունտ այնտեղից թռցնել և այսօրվան բերել և հեծանիվի աշխատանքում կապիտալ ներդնել և այսպիսով ապագա այն Միրիամին թույլ տա վերածվել հենց նույն հաջողակ բիզնեսմենի: Սակայն այն պայմանով, որ դրա փոխարեն Միրիամը կես միլիոն ֆունտ հինգ տարվա համար պարտք մնա, որպեսզի մի ցանկացող գործատուից վերածվի հաջողակ բիզնեսմենի, բանկատերը նրանից վերցնի շահույթը և բանկային մնացած ծախսերը:
Քանի որ բանկատերերը վարկ հատկացնելու համար իրենց չեն սահմանափակում ներկա փոխանակման արժեքով, բավարար պատճառ ունեն, որ վարկերը նույն ձևով՝ մի քանի հարված հասցնելով ստեղնաշարի կոճակներին մուծեն և ավելի շատ մարդկանց վարկ տրամադրեն և ավելի շատ գումար ստեղծեն տնտեսության համար և ավելի շատ շահույթ ապահովեն իրենց համար: Ճիշտ լաբորատորիայի մկների նման, որոնք հասկացել են, որ սեղմելով լծակին կստանան մի կտոր սնունդ և իրենց գործը այնտեղ կհասնի, որ անընդհատ լծակը կսեղմեն, բանկատերերն էլ հենց այս վարկն են հատկացնում:
